24827 benedict/baruch d'espinoza (1632-'77) was ~~
[{*}]
"DE BEROEMDSTE ÈN INVLOEDRIJKSTE FILOSOOF DIE ONS LAND OOIT GEKEND HEEFT"? Dàt was níet overdreven! Jonathan Israëls grote studie over de radicale Verlichting heeft duidelijk gemaakt hóe díepgaand èn wijdvertàkt de invloed van déze dènker geweest is in de eeuw ná hèm. En ook later is zijn filosofie nog steeds 'n inspiratiebron gebléven voor veel denkers, v/d mystici tot marxisten & athe-ïsten. Dàt zíjn werk op zùlke uiteenlopende manieren geïnterpreteerd is heeft daarom dan ook mede te maken met de hoge moeilijklijk- heidsgraad ervan. Maarten van Buuren tracht belangrijke denkbeelden ietwat meer te verhelderen door bij 'n aantal sleutelbegrippen ui-erst nauwkeurig ná te gaan wèlke betekenisveranderingen die bij Spinoza ondergaan hebben! Diens filosofie schiep juist nogal wat ver- warring, omdàt hij met òpzet traditionele, scholastieke termen gebruikte, maar dááráán nieuwe betekenissen gaf om uitgerekend zó z'n éigen radicale denkbeelden wat beter te kunnen verpakken? Want MvB twijfelt níet a/h revolutionair karakter van BdS's dènken! Híj be-schouwt hem i/d eerste plaats als 'n filosoof v/d vríjheid, al krijgt ook dat begrip bij S. wéér méérdere betekenissen, die sòms lijnrecht in tegenspraak líjken te zijn met wat men gewoonlijk onder 'vrijheid' verstaat. S. ìs immers óók 'n deterministisch denker, die 't bestaan van 'n "Vríje Wìl" òntkènt? Ànderzijds is hij dé filosoof díe ròndúit dùrfde te verkláren dàt 't ìn 'n "Vrij Staatsbestel" aan 'n íeder ÌS tóe-gestaan 'om te denken wàt hij ook maar wìl èn te zèggen (& te schrijven) wàt hij dènkt (& VÓELT)'?! En díe, in zijn tijd nog al helemaal òngehóórd, schrééf dàt de democratie 'de meest natuurlijke staatsvorm is èn óók 't méést De Vrijheid benadert die de natuur aan een-íeder tóestaat'! Opvallende passages in dit alles? Tòch laat MvB ons zíen, hàd S. weer zóvéél bezwaren tégen die democratie of volks-heerschappij dàt hij ìn zíjn hàrt de voorkeur gaf aan een vorm van 'aristocratie': "S. MAAKT ONDERSCHEID TÙSSEN EEN KLEINE GROEP WÈLDÈNKENDEN ÈN DE GROTE MÀSSA ÒNWELDENKENDEN, DIE DOOR HÈM AANGEDUID WORDEN ALS 'DE MASSA' OF 'HET VÒLK DER VÉLEN'? S. ZOU GRÚWEN BIJ DE GEDACHTE DÀT DÌT VÒLK, WAT WIL ZEGGEN DE MEUTE DIE BV. OOK DE GEBROEDERS DE WITT HAD GELYNCHT, DÉ MÀCHT ZÓU GRÍJPEN! S. ÌS REVOLUTIONAIR I/D ZIN DÀT HÍJ IN OPSTAND KÒMT TÉGEN ÈLKE VÒRM VAN KNEVELARIJ, OF DIE NU AFKOMSTIG IS V/D KANT V/D KERK OF VAN ENIGE ANDERE AUTORITEIT!" Reden vlg. MvB om dit boek niet lezen: 't geeft al met al nu zó niet ècht 'n níeuwe visie op S.? De epiloog, met de veelbelovende titel 'Pleidooi voor 'n natuurlijke ethiek', kòmt nauwelijks uit de verf? Soms draait MvB naar HD's mening té vèr dóór ìn zíjn interpretatie van S., bv. als hij aan 't begrip CONATUS of levensdrift 'n vrijwel allesbepálende ròl ìn díens dènken tóeschrift! Jammer dat 'n register ontbreekt. Reden om dit alles wèl te lezen? Dit boek is zó nu dan misschien wel niet in staat om 'n níeuwe vísie op S. te geven, maar is wel degelijk ook 'n heel nùttig, verfrìssend èn ìnspirérend verslag van 'n nauwgezette zóektocht naar wàt híj éigenlijk probéérde te zèggen! Deze auteur is zeker 'n bewonderaar van S., maar hij behandelt hem gelukkig níet als 'n 'heilige die de waarheid in pacht heeft'! Menigmaal kiest MvB voor originele, ongebruikelijke invals-hoeken òm Spinoza's dènken voor ons ietwat meer te verduidelijken, bv. als hij ingaat op diens kritiek op 'n scheikundig experiment v/d Engelsman Robert BOYLE? I/h algemeen is 't 'n grote verdienste dàt hij veel aandacht besteed aan de tijd waarin Spinoza LÉÉFDE èn de tijdgenoten met wíe híj zich verwànt vóelde òf tégen wie híj zich juist àfzètte! De schrijver MvB is emeritus hoogleraar i/d Franse letter-kunde; naast z'n boeken op zijn vakgebied schreef hij ook cultuurhistorische studies & geschiedenisboeken over bv. Maassluis, de plaats waar hij opgroeide. In z'n boek 'Kikker gaat fietsen!' deed hij verslag van zijn depressies. Samen met Joep Dohmen publiceerde hij 'De prijs van de vrijheid' & 'Van oude en nieuwe deugden'. Spinoza láát immers iedereen denken wattiewil & zeggen/schrijven wattiedenkt?!
Maarten van Buuren: SPINOZA? VIJF WEGEN NAAR DE VRIJHEID! Uitgeverij Ambo/Anthos; 239 blz. €20 ****
"DE BEROEMDSTE ÈN INVLOEDRIJKSTE FILOSOOF DIE ONS LAND OOIT GEKEND HEEFT"? Dàt was níet overdreven! Jonathan Israëls grote studie over de radicale Verlichting heeft duidelijk gemaakt hóe díepgaand èn wijdvertàkt de invloed van déze dènker geweest is in de eeuw ná hèm. En ook later is zijn filosofie nog steeds 'n inspiratiebron gebléven voor veel denkers, v/d mystici tot marxisten & athe-ïsten. Dàt zíjn werk op zùlke uiteenlopende manieren geïnterpreteerd is heeft daarom dan ook mede te maken met de hoge moeilijklijk- heidsgraad ervan. Maarten van Buuren tracht belangrijke denkbeelden ietwat meer te verhelderen door bij 'n aantal sleutelbegrippen ui-erst nauwkeurig ná te gaan wèlke betekenisveranderingen die bij Spinoza ondergaan hebben! Diens filosofie schiep juist nogal wat ver- warring, omdàt hij met òpzet traditionele, scholastieke termen gebruikte, maar dááráán nieuwe betekenissen gaf om uitgerekend zó z'n éigen radicale denkbeelden wat beter te kunnen verpakken? Want MvB twijfelt níet a/h revolutionair karakter van BdS's dènken! Híj be-schouwt hem i/d eerste plaats als 'n filosoof v/d vríjheid, al krijgt ook dat begrip bij S. wéér méérdere betekenissen, die sòms lijnrecht in tegenspraak líjken te zijn met wat men gewoonlijk onder 'vrijheid' verstaat. S. ìs immers óók 'n deterministisch denker, die 't bestaan van 'n "Vríje Wìl" òntkènt? Ànderzijds is hij dé filosoof díe ròndúit dùrfde te verkláren dàt 't ìn 'n "Vrij Staatsbestel" aan 'n íeder ÌS tóe-gestaan 'om te denken wàt hij ook maar wìl èn te zèggen (& te schrijven) wàt hij dènkt (& VÓELT)'?! En díe, in zijn tijd nog al helemaal òngehóórd, schrééf dàt de democratie 'de meest natuurlijke staatsvorm is èn óók 't méést De Vrijheid benadert die de natuur aan een-íeder tóestaat'! Opvallende passages in dit alles? Tòch laat MvB ons zíen, hàd S. weer zóvéél bezwaren tégen die democratie of volks-heerschappij dàt hij ìn zíjn hàrt de voorkeur gaf aan een vorm van 'aristocratie': "S. MAAKT ONDERSCHEID TÙSSEN EEN KLEINE GROEP WÈLDÈNKENDEN ÈN DE GROTE MÀSSA ÒNWELDENKENDEN, DIE DOOR HÈM AANGEDUID WORDEN ALS 'DE MASSA' OF 'HET VÒLK DER VÉLEN'? S. ZOU GRÚWEN BIJ DE GEDACHTE DÀT DÌT VÒLK, WAT WIL ZEGGEN DE MEUTE DIE BV. OOK DE GEBROEDERS DE WITT HAD GELYNCHT, DÉ MÀCHT ZÓU GRÍJPEN! S. ÌS REVOLUTIONAIR I/D ZIN DÀT HÍJ IN OPSTAND KÒMT TÉGEN ÈLKE VÒRM VAN KNEVELARIJ, OF DIE NU AFKOMSTIG IS V/D KANT V/D KERK OF VAN ENIGE ANDERE AUTORITEIT!" Reden vlg. MvB om dit boek niet lezen: 't geeft al met al nu zó niet ècht 'n níeuwe visie op S.? De epiloog, met de veelbelovende titel 'Pleidooi voor 'n natuurlijke ethiek', kòmt nauwelijks uit de verf? Soms draait MvB naar HD's mening té vèr dóór ìn zíjn interpretatie van S., bv. als hij aan 't begrip CONATUS of levensdrift 'n vrijwel allesbepálende ròl ìn díens dènken tóeschrift! Jammer dat 'n register ontbreekt. Reden om dit alles wèl te lezen? Dit boek is zó nu dan misschien wel niet in staat om 'n níeuwe vísie op S. te geven, maar is wel degelijk ook 'n heel nùttig, verfrìssend èn ìnspirérend verslag van 'n nauwgezette zóektocht naar wàt híj éigenlijk probéérde te zèggen! Deze auteur is zeker 'n bewonderaar van S., maar hij behandelt hem gelukkig níet als 'n 'heilige die de waarheid in pacht heeft'! Menigmaal kiest MvB voor originele, ongebruikelijke invals-hoeken òm Spinoza's dènken voor ons ietwat meer te verduidelijken, bv. als hij ingaat op diens kritiek op 'n scheikundig experiment v/d Engelsman Robert BOYLE? I/h algemeen is 't 'n grote verdienste dàt hij veel aandacht besteed aan de tijd waarin Spinoza LÉÉFDE èn de tijdgenoten met wíe híj zich verwànt vóelde òf tégen wie híj zich juist àfzètte! De schrijver MvB is emeritus hoogleraar i/d Franse letter-kunde; naast z'n boeken op zijn vakgebied schreef hij ook cultuurhistorische studies & geschiedenisboeken over bv. Maassluis, de plaats waar hij opgroeide. In z'n boek 'Kikker gaat fietsen!' deed hij verslag van zijn depressies. Samen met Joep Dohmen publiceerde hij 'De prijs van de vrijheid' & 'Van oude en nieuwe deugden'. Spinoza láát immers iedereen denken wattiewil & zeggen/schrijven wattiedenkt?!
Maarten van Buuren: SPINOZA? VIJF WEGEN NAAR DE VRIJHEID! Uitgeverij Ambo/Anthos; 239 blz. €20 ****
17 mei 2016 - bewerkt op 19 mei 2016
- meld ongepast verhaal
Log in om een reactie te plaatsen.
- O 23 nov 2025 5018434”myDisymboliek Afkomst Bronnen Ten Geleide”
- O 23 nov 2025 50183 Yaakov, de broer van de Heer, werd als hoofd
- O 23 nov 2025 50182 Toen ze eenmaal hun broer erkend hadden als
- O 23 nov 2025 50181 Wat gebeurt met Yesj’ familie na zijn dood?
- O 22 nov 2025 5018033 Er lijkt ‘n emotioneel geladen situatie te
- O 22 nov 2025 50179 ‘Tot ‘n ander zei hij: “VOLG ME!” Maar hij…
- O 22 nov 2025 5017832 Bij een andere gelegenheid horen we dat ‘n
- O 22 nov 2025 50177 Er is echter één psychologisch
- O 21 nov 2025 50176 Van de schriftgeleerden kunnen dan wel velen
- O 21 nov 2025 5017531 De bijnaam ‘rabbi’ was in die dagen ook al
- O 21 nov 2025 501749 Zo strekt ‘t ontstaan van ‘n groot gedeelte
- O 20 nov 2025 501738 Om dit opmerkelijk verband door tijden heen
- O 20 nov 2025 501727Al die geschiedenissen: hoe ze zijn ontstaan
- O 19 nov 2025 5017130 The Life Of Mediterranean Jewish Peasants?
- O 19 nov 2025 50170 Het Griekse woord voor ‘wijs’ heeft dezelfde