QQleQ
 
´PUTTEN´ LIGT 
ZO´N PERIODISERING DAN 
OOK NIET TEN GRONDSLAG?! 
Waar hier ´herinnering´ is opgevat als ´n bouwsel 
van sociale en politieke krachten, bepalen de verschillende fasen 
i/d manier waaròp de lokale Puttense en de nationale Nederlandse gemeenschap 
´Putten´ hebben geïnterpreteerd, de periodisering!? Om deze reden kwam & komt het rouwproces 
v/d individuele Puttense man of vrouw in MdK´s boek dan ook alleen ter sprake wanneer het de sociale omgang met de herinnering raakt in ´n bepaalde collectieve uiting. Want zoals de individuele herinnering níet lòs te zien is van de sociale, zo is de Puttense lokale herinnering aan de razzia verbonden aan de [inter]nationale interpretatie ervan? De betekenis en de zìn die in Putten zèlf & in Nederland aan die aanslag, die razzia en die massale dóód van de mannen in de Duitse kampen 
in de loop der tijden zijn gegeven, behoren tot ´n proces van 
identiteitsvorming waarvan de visie 
òp die bezettingsjaren een 
belangrijk element 
is. 
Er 
vallen drie 
perioden te onderscheiden 
in die collectieve identiteitsvorming. 
In de eerste vijf jaren na de oorlog lag het accent op 
de omgang van de Puttense gemeenschap zelf met de herinnering aan de razzia. 
Belangrijke facetten daarvan zijn de lokale herinneringspolitiek, de rituelen van rouw & seculiere troost als de oktoberherdenking vàn de razzia & de oprichting van het monument, en de religieuze vertroosting door de Puttense dominees & kerkenraadsleden?! De periode 1950-1980 kan Puttens periode van exclusiviteit worden genoemd als het om de herinnering aan de razzia gaat!? Krachten binnen de lokale, nationale & religieuze gemeenschap werkte samen òm Pùttens bijzondere omgang mèt het verledentot een afwijking van het nationale herdenkingspatroon te verklaren! De laatste 
tientallen jaren vormen de hier onderscheiden derde periode, waarmee MdKÅ› boek 
àfsluit? In deze fase werd de herinnering aan die razzia bewust vormgegeven 
dóór lokale ´herinneringsspecialisten´! Dóel is Puttens exclusiviteit te 
verruilen voor ´n reïntegratie ìn de natie van ´t inmiddels 
demografisch & sociaal-economisch sterk 
veranderende toeristenoord Putten, mèt
 behoud vàn zijn zelfbewustzijn 
& zelfrespect...
De herinnering 
aan de razzia van Putten 
was een gelaagd proces! Individuen 
& groepen deden hun invloed gèlden; rechtspraak, 
psychoananlyse & psychotherapie, de wederopbouwpolitiek, 
de geschiedschrijving en de religie wáren vòrmende kràchten van belàng, 
die nú eens het éne aspect van de razzia  en dàn weer een andere kant van het Verhaal 
beklemtoonden òf júist verwaarloosden! Dat verklaart nú zó dùs ook het caleidoscopische karakter 
van deze ´schriften´? Dé fundamentele betekenis  van het Puttense drama  voor het naoorlogse Nederland was van dien aard dat de razzia nóóit gehéél verdwéén úit ons nationale collectieve herinneren! Stééds wéér wàs ´Pùtten´ wéér hèt ijkpunt vóór nieuwe òpvàttingen
 in ´andere nieuwe{r} tijden´? Déze geschiedenis van de herinnering áán 
dé razzia van Putten is daarmee dan ook ´n geschiedenis vàn dé maníer 
wááròp Nederland ìs òmgegaan met die ervaring van de IIde WO. 
Voor Mor was ´t kenmerkend bijna tachtig jaar lang vanaf mei ´40: 
vliegtuigen, soldaten, landen, steden, dorpen èn het ´dagelijks nieuws´ wáár èn wànnéér dan ook! 
Italië, Cyprus, Turkije, Palestina, Israël, Jordanië, Beirut en Ma´an, Dera´a, Syrië, Iran, Afghanistan, Pakistan, India, Rangoon, Hongkong, Nippon, Birobeidjan en Manchuria, Moskou,
 Charkov & Odessa... Èlke dàg ´òpníeuw´ 
alsof het nooit meer 
stopt met die 
ellende...