sekten
ik heb heel veel meegemaakt dus ging ik eens opzoek wie en wat nou eigenlijk sekten zijn
nou zeg niet misselijk
Ongezond dominante leider
Een ongezonde groep herken je aan de leider, die heel dominant is en zichzelf opwerpt als de enige echte 'die exclusief Gods stem verstaat' . Hij (of zij) heeft het zogezegd altijd bij het rechte eind. De leider speelt op ongezonde wijze de baas en ruimt op subtiele wijze mensen uit de weg die tegen zijn kar rijden. Hij alleen verstaat Gods stem en de leden van de groep moeten altijd ja en amen knikken op alles wat hij zegt. Probeer in een ongezonde sekte maar eens de leider te corrigeren! Je zult gauw genoeg merken hoe de vork aan de steel zit...
Een gezonde christelijke gemeenschap wordt daarentegen geleid door een team van leidinggevenden.
Zij onderhouden goede contacten met vele andere kerken, die inspraak hebben in elkaars leven.
De leiding erkent dat ze niet feilloos is en staat altijd open voor correctie, waar nodig.
De enige goede kerk
Typisch aan gevaarlijke sekten is, dat ze zeggen de enige goede kerk te zijn. Alle andere kerken zijn zogezegd minderwaardig. Dat is erg ongezond. Een gezonde christelijke groep onderhoudt altijd uitgebreide, open contacten met vele andere christelijke groepen, zelfs wanneer die anders denken. Er is eenheid in verscheidenheid en er is wederzijds respect. Men erkent dat niemand volmaakt is en dat iedereen elkaar nodig heeft.
Geen persoonlijke vrijheid
Een ander teken van een ongezonde sekte is, dat mensen er geen persoonlijke vrijheid hebben. Ze verliezen hun persoonlijkheid. Een gezonde christelijke kerk zal daarentegen juist altijd een positieve invloed hebben op de persoonlijkheid van de mensen. God wil dat mensen openbloeien zoals ze zijn, met hun specifieke gaven en talenten. In een kerk waar Gods Geest heerst, zul je altijd diverse uitingen van creativiteit aantreffen.
Emotioneel en mentaal misbruik
Echtheid is een eigenschap van een gezonde christelijke groep. In schadelijke sekten is het typisch dat de levensstijl van de leider niet overeenstemt met zijn leer. Hij heeft veel mooie woorden, waarmee hij mensen om zijn vinger windt. In praktijk echter blijkt dat er nauwelijks iets van in huis komt. Meestal is er emotioneel en mentaal misbruik (zoals manipulatie en intimidatie). In extreme gevallen misbruikt de leiding de leden zelfs seksueel of financieel. Het spreekt voor zich dat zoiets uitgesloten is, daar waar het leiderschap echt en zuiver is. Niet dat men geen fouten maakt (niemand is volmaakt), maar er is wel een streven naar echtheid, nederigheid en oprechte zorg voor elkaar.
Niet corrigeerbaar
Een goede barometer om te zien of de leiding gezond is, is of ze in staat is eigen tekortkomingen te erkennen. Niemand is volmaakt en ook leiders niet. Een leider die niet in staat is kritiek te aanvaarden, kampt met ongezonde trots. Een noodzaak voor gezond christelijk leiderschap is het erkennen van eigen zwakheden. Wanneer de leider zijn tekortkomingen weigert onder ogen te zien, kun je maar beter je leven niet onder zijn hoede plaatsen. Iemand die oncorrigeerbaar is, zal namelijk constant schade aanrichten, omdat zijn of haar fouten niet aangepakt worden.
Verdraaiing van de Bijbel
Christelijke gemeenschappen waar men de Bijbel werkelijk ernstig neemt, zijn meestal degelijk. Kenmerkend voor gevaarlijke sekten is dat men teksten uit de Bijbel uit de context haalt en compleet verdraait. Lees dus de Bijbel en onderzoek of hetgeen onderwezen wordt ook werkelijk zo in de Bijbel staat.
Een typisch voorbeeld van een sekte zijn de Jehova-getuigen. Zij beweren christenen te zijn, die leven volgens de Bijbel. Maar... zij hebben een andere Bijbel dan de miljard andere 'gewone' christenen wereldwijd. De Bijbel van de Jehova-getuigen heet 'Nieuwe wereldvertaling' en is een bijbeluitgave die sterk afwijkt van de oorspronkelijke Bijbel. Op veel plaatsen zijn essentiële woorden en zinnen weggelaten of vervormd. Zo wordt er op slinkse wijze een misleidende variant op het christelijk geloof gepresenteerd.
Laat je geen smoesjes wijsmaken. Zorg ervoor dat je een gewone Bijbel hebt, of die nu katholiek (Willibrord bijv.) of protestants (Groot Nieuws bijv.) is. De enige inhoudelijk vervormde Bijbel die er in omloop is, is die van de Jehova's. Alle andere Bijbels verschillen onderling wel hier en daar een beetje in vertaalwijze, maar ze liggen toch duidelijk op dezelfde lijn.
Isolatie van anderen
Eén van de meest gruwelijke eigenschappen van een gevaarlijke sekte, is dat de leiding je op subtiele wijze dwingt contacten met anderen buiten de sekte te verbreken. Vooral wanneer die 'anderen' dingen zeggen die tegen hun invloed ingaan. Hierbij moet je wel goed onderscheid maken tussen een gezonde bescherming en een ongezonde isolatie. Wanneer iemand aan de drugs verslaafd is geweest en zijn christelijke leiders moedigen uit bezorgheid die persoon aan vroegere drugscontacten te verbreken, is dat natuurlijk positief. Wat ik bedoel is wanneer bijvoorbeeld de normale omgang met familieleden of vrienden verboden wordt.
Uittreders
Wanneer iemand belangstelling heeft voor een groepering of een bepaalde kerk is het gebiedend na te gaan hoe deze kerk staat tegenover ex-leden. Hoe ex-leden worden bezien en behandeld kan u veel informatie geven over de aard van de groepering. Wordt de keuze om te breken als actief lid van de groepering ervaren als verraad en wordt het uittredend lid als een vijand beschouwd die God heeft verlaten? Wordt aan de leden van de groepering verboden nog langer vriendschap te hebben met het uitgetreden lid? Worden ex-leden gemeden of vervolgd? We kunnen alleen maar aanmoedigen om getuigenissen van ex-leden van een groepering te lezen. Sommige ex-leden zijn vol verbittering en zullen een zeer negatief beeld van de groepering ophangen, terwijl andere ex-leden een meer genuanceerder beeld zullen weergeven. Hoe het ook zij, u zult voor uzelf een gulden middenweg moeten zoeken om te weten waar u zult of wil belanden. Een spreekwoord zegt niet voor niets “bezint eer ge begint
Hoe staat het met pogingen om iemand uit een sekte te trekken?
Veel ouders, familieleden of vrienden moeten met lede ogen aanzien hoe hun pogingen om hun geliefde uit een sekte te bevrijden op niets uitlopen. Wanneer alle pogingen om een sektelid uit een groep te krijgen verloren moeite is gebleken, moeten de verwanten een innerlijke distantie scheppen. Men moet zich terugtrekken om nieuwe krachten op te doen om er zelf niet ten onder aan te gaan. Het kan zijn dat men moet afwachten tot zich tekenen voordoen die aantonen dat het ogenblik is aangebroken om weer op te treden. We dienen de hoop niet te verliezen want regelmatig verlaten sekteleden hun groep na 10 of 20 jaar op eigen kracht. In dat geval is het belangrijk dat het contact niet helemaal is verdwenen en dat er een minimum aan vertrouwen resteert want zonder het opvangnet van de familie is uittreden bijna een onmogelijke zaak. Als christenen moeten we altijd klaar staan om mensen die uit een sekte wensen te geraken, te helpen.
Veel ex-leden vinden, ondanks de ondersteuning, niet voldoende houvast in de buitenwereld en dienen tijdelijk gespecialiseerde of professionele hulp in te roepen. Succes zal afhangen van de mate waarin wij als christenen hulp weten te bieden. Misschien is het nodig dat we de persoon helpen alsof hij een vluchteling uit een ver land is. Hij of zij zal een nieuw bestaan moeten opbouwen, nieuwe vrienden moeten maken, misschien ander werk moeten vinden, een huis huren. Onze naastenliefde zal ons ertoe bewegen daadwerkelijk deze mensen te helpen.
Het kan zijn dat ex-sekteleden na hun uittreding nog steeds geloven dat de sekte “de waarheid” verkondigt en zij kunnen bij tijden overrompeld worden met schuldgevoelens jegens God of de groep. Belangrijk is dat ex-leden leren een persoonlijke relatie met hun hemelse Vader en met Jezus als Redder op te bouwen en dit niet via een groepering. Sommigen zullen het net niet verkroppen dat zij werden gemanipuleerd en de beste jaren van hun leven aan een sekte hebben geschonken. Het is belangrijk dat wij luisteren naar hun verhalen en medeleven tonen. Wij moeten beseffen dat uit een sekte stappen even erg of nog traumatischer kan zijn dan het verwerken van een moeilijke echtscheiding. Jaren later zullen zij nog littekens vertonen en kunnen tv-beelden, krantenkoppen, sommige woorden, geuren en kleuren, … hen aan hun vroegere leven doen terugdenken.
Bron: real-life.nl
--------------------------------------------------------------------------------
WAARAAN IS EEN SEKTE TE HERKENNEN ?
Definitie
Hoewel woordenboeken het begrip "sekte" vaak als afscheidingbeweging van een grotere religie beschrijven, zullen de meesten van ons toch eerder geneigd zijn te denken aan een groepering die zich van de maatschappij afzondert en twijfelachtige praktijken kent. Wanneer iemand u derhalve vraagt of uw religie een sekte is, zult u indien u EERLIJK wilt zijn over het "gedrag" van uw religie moeten spreken. In het verdere verloop van deze beschouwing zal dan ook de volgende definitie gehanteerd worden:
SEKTE:
Een groepering die een pyramidevormige en autoritaire leiderschapstructuur heeft, met alle leerstellingen en richtlijnen komend van degene(n) aan de top. De groepering zal er aanspraak op maken de enige weg te zijn tot God, Paradijs, Verlichting, beheersen van de krachten van de geest, ultiem geluk, etc, en zal indoctrinatie en manipulatie gebruiken om gezag uit te kunnen oefenen en haar leden te behouden.
De meeste religieuze sektes leren dingen die de gevestigde kerken als ketterij beschouwen, maar niet allemaal. Sommige sektes onderwijzen de grondbeginselen van het Christelijke geloof, maar bezitten ook gedragspatronen die misbruik maken van mensen en hen manipuleren. Dit kan zowel gebeuren in niet-charismatische als in charismatische kerkgenootschappen. Er is dan sprake van een toevoeging van iemands eigen autoriteit en persoonlijke geschriften aan de algemeen aanvaarde beginselen. Zulke sektes ontlenen hun gezag aan de interpretaties van het leiderschap en onderdanige en onvoorwaardelijke aanvaarding daarvan is noodzakelijk om als volwaardig lid gezien te worden. Deze acceptatie houdt ook leerstellingen in die de meeste mensen als bijkomstig beschouwen. De sleutel voor identificatie is echter dat sektes hun leden manipuleren en op een verkeerde manier beïnvloeden.
Andere kenmerken
De sekte zal zich met betrekking tot andere geloofsrichtingen ELITAIR opstellen en een unieke positie opeisen, m.a.w. ZIJ ZIJN DE ENIGEN DIE GELIJK HEBBEN - alle anderen volgen de verkeerde weg. ZIJ ZIJN DE ENIGEN DIE GODS WIL DOEN - alle anderen zijn afvalligen.
Zij zullen hun zaak aktief promoten en daarbij inbreuk maken op door God gegeven persoonlijke rechten en vrijheden. Dit MISBRUIK kan zowel van theologische als van sociale of psychologische aard zijn.
Hoe sektes dit doen:
Hun leiders kunnen een EXCLUSIEVE BEDIENING, een bijzondere openbaring, of een door God gegeven positie of autoriteit voor zichzelf OPEISEN.
Zij geloven de "enige ware kerk" te zijn en nemen een KRITISCHE HOUDING TEN OPZICHTE VAN ANDERE GELOOFSRICHTINGEN aan, terwijl zij terzelfdertijd hun eigen groepering, leiders en werken aanbevelen en ophemelen. Sommige sektes maken zichzelf schuldig aan het HERSCHRIJVEN VAN HUN VERLEDEN, om minder fraaie details te doen vergeten.
Zij gebruiken INTIMIDATIE en hersenspoeltechnieken om de loyaliteit van leden af te dwingen. Wanneer iemand op wil stappen kan er gedreigd worden met hel en verdoemenis of een zekere dood in een komend oordeel (b.v. Armageddon), of de mogelijkheid door familie en vrienden buitengesloten te worden, etc. Dit is een wezenlijk onderdeel van het indoctrinatie-proces.
Van leden zal geëist worden dat zij de groepering FINANCIEEL MOETEN ONDERSTEUNEN. Dit kan gebeuren door het verplichten tot het gecontroleerd geven van "tienden", het voor toetreding laten overschrijven van iemands gehele bezit, of door dwangmethoden die een schuldgevoel aanwakkeren bij degenen die niet hebben bijgedragen aan het verkopen van tijdschriften, bloemen of andere goederen van de groepering, als onderdeel van hun "bediening".
Terzelfdertijd kunnen bijbelgerelateerde sektes gewoontes van kerken zoals het vrijwillige bijdragen ophalen door het aanrijken van een collecte-schaal en/of het verkopen van geschriften en geluidsbandjes belachelijk maken. Zij gaan er gewoonlijk prat op dat ZIJ dit niet doen. Dit geeft buitenstaanders de indruk dat zij niet in geld geïnteresseerd zijn.
Er zal grote nadruk gelegd worden op de LOYALITEIT aan de groepering en haar leringen. Het leven van leden zal totaal opgeslokt worden door de groepsaktiviteiten; zij zullen weinig of geen tijd overhebben om voor zichzelf te denken door LICHAMELIJKE EN EMOTIONELE UITPUTTING. Dit is eveneens een wezenlijk onderdeel van het indoctrinatie-proces.
Er zal een totale CONTROLE nagestreefd worden over bijna elk aspect van het PRIVE-LEVEN van leden. Deze controle kan rechtstreeks zijn door het leven in een commune, klooster of leefgemeenschap, of door het constant en herhaaldelijk repeteren van onderricht met onderwerpen als "hoe een goede Christen te zijn" en "gehoorzaamheid aan het leiderschap". Sommige sektes hanteren een eigen, voor buitenstaanders ontoegankelijk taalgebruik, om het saamhorigheidsgevoel te bevorderen. Leden zullen naar hun voorgangers opkijken voor het verkrijgen van leiding in alles wat zij doen.
Bijbel-gerelateerde sektes kunnen met de mond belijden dat zij geen ONDERSCHEID maken tussen GEESTELIJKEN EN LEKEN en geen betaalde geestelijkheid bezitten - dat zij allen aan elkaar gelijk zijn. Maar wanneer men kijkt naar wie op het "podium" de leden rechtstreeks mag toespreken, wie er materiële ondersteuning en wie er speciale voorrechten of de achting van andere leden krijgt, dan blijkt vaak het tegendeel.
Elk afwijken of in twijfel trekken van de leringen van de groepering wordt ontmoedigd. KRITIEK HEBBEN in welke vorm dan ook wordt ALS REBELLIE GEZIEN. Er zal de nadruk worden gelegd op autoriteit, onvoorwaardelijke gehoorzaamheid en onderwerping. Hier wordt strak de hand aan gehouden.
Van leden wordt geëist dat zij op de een of andere manier hun loyaliteit aan de groepering demonstreren. Dit zou kunnen zijn door het WAKEN OVER ANDERE LEDEN (inclusief familie) onder het mom van belangstelling voor hun "geestelijk welzijn".
Er kan van hen verwacht worden dat zij MOEDWILLIG LIEGEN (hemelse misleiding) of de dood onder ogen zien door het weigeren van een bepaalde soort van medische behandeling.
Pogingen om weg te gaan of om pijnlijke feiten betreffende de groepering te onthullen, kunnen beantwoord worden met bedreigingen. Sommigen hebben een loyaliteitseed moeten afleggen of een verdrag moeten ondertekenen, waardoor zij zich bedreigd voelen. Degenen die de groepering ontvlucht zijn krijgen meestal te maken met CONFRONTATIES met andere leden die hen willen dwingen terug te keren.
Enkele inbreuken op rechten en vrijheden
1. INBREUK OP INDIVIDUALITEIT
Het aannemen van een groepsmentaliteit. Men wordt niet toegestaan buiten het groepsverband een eigen onderzoek te doen, en men moet accepteren wat door de voorgangers onderwezen wordt. Er wordt veelvuldig gebruik gemaakt van het opdringen van schuldgevoelens; om de eigen wil ondergeschikt aan die van de groepering te maken. In zijn meest kwaadaardige vorm wordt de vrije wil gebroken door middelen als weinig proteïne bevattende diëten, gebrek aan slaap, en langdurige intimidatie.
2. INBREUK OP VERTROUWELIJKE OMGANG
Banden met vrienden, relaties, echtgenoten, kinderen, ouders etc. worden verbroken of ernstig belemmerd.
3. INBREUK OP FINANCIËLE MIDDELEN
Aandringen op het zoveel mogelijk afdragen van goederen en gelden aan de groepering. In sektes die niet de commune- of kloostervorm kennen, bevinden de leden ervan zich meestal in een lagere sociaal-economische positie, niet vanwege een lager inkomensniveau, maar omdat veel geld vrijgemaakt wordt voor de ondersteuning van de groepering.
4. DE "WIJ TEGEN DE REST VAN DE WERELD" MENTALITEIT
Het zich isoleren van de maatschappij. Iedereen en alles buiten de groepering wordt gezien als in duisternis of demonisch. Onder de vijanden bevinden zich nu ook vroegere vrienden, de kerken der christenheid, regeringen, onderwijssystemen, de media; oftewel de gewone wereld. Deze houding wordt als "middel tot redding" beschouwd.
5. INBREUK OP TIJD EN ENERGIE
De groepering controleert en gebruikt haast alle tijd en energie van haar leden voor groepsaktiviteiten. De leden bevinden zich meestal in een aanhoudende toestand van mentale en lichamelijke uitputting.
Gevolgen van deze inbreuken
1. VERANDERINGEN IN PERSOONLIJKHEID
Bloedverwanten zullen zeggen dat zij de persoon niet meer terugkennen. Het lid van de sekte ziet zichzelf als "rechtvaardig", en dit weerspiegeld zich in zijn gehele houding ten opzichte van buitenstaanders, zodat hij nu kan overkomen als afwijzend en hatelijk.
2. VERLIES VAN IDENTITEIT
Iemand kan zichzelf, los van de groepering, niet meer zien als een individu. Sommigen veranderen zelfs hun naam om met hun vroegere leven te breken.
3. VERVOLGINGSWAAN
Elke keer dat er iets negatiefs gezegd wordt over de groepering, juist of onjuist, wordt dit beschouwd als "vervolging". Ook kritiek op de man af wordt gezien als vervolging, enkel omdat sekteleden de enige "werkelijke Christenen" of "verlichten" denken te zijn, en er niet bij stilstaan dat de persoon zelf iets verkeerds zou kunnen doen. Terzelfdertijd meent men echter de vrijheid te hebben alles te kunnen bekritiseren wat iemand ook gelooft, zegt of doet, omdat "het gelijk aan hun kant is".
4. MAATSCHAPPELIJKE VERVREEMDING
Sekteleden kunnen hun vaardigheid verliezen om sociale kontakten te leggen buiten de groepering. Dit kan zover gaan, dat iemand die de sekte verlaat niet meer in staat is om zijn tijd in te delen of om eenvoudige beslissingen te nemen. Zijn wereldbeeld verandert en hij ziet de wereld door de ogen van zijn leiders. Hij wordt erg naïef ten opzichte van het normale leven.
5. ERNSTIGE SCHULDGEVOELENS
Alle bezigheden die iemand had voordat hij zich aansloot worden nu een aanleiding om zich tekort te voelen schieten, omdat voortaan dingen die "goed en waardig zijn voor het eeuwige leven" moeten worden nagestreefd. Kleine misstappen worden opgeblazen, zodat leden zich constant schuldig voelen aan het overtreden van zelfs de meest onbeduidende regel. Omdat men denkt dat men niet genoeg doet, voelt men zich schuldig. Omdat men zich afvraagt of een bepaalde manier van ontspanning wel gepast is, voelt men zich schuldig. Zelfs het rationeel denken is een struikelblok geworden.
Nawoord:
Overal waar mensen zich organiseren is er sprake van een geven en nemen, en moeten er concessies gedaan worden, waardoor individuele rechten enigermate beknot worden ten gunste van het groepsbelang. In elke religie zullen daarom enkele of meerdere van de bovenstaande kenmerken aan te wijzen zijn. Men kan derhalve niet een religie, die men niet goed begrijpt, zonder meer een sekte noemen. Wel moet de bovenstaande uiteenzetting voldoende zijn om kwalijke tendensen in een religie te onderscheiden, zodat men bewustere keuzes kan maken.
Aan de ene kant van het spectrum van geloofsrichtingen kan gedragsbeïnvloeding beschouwd worden als positief en opbouwend, begrip en keuze bevorderend, terwijl de integriteit van het individu gerespecteerd wordt. Aan de andere kant van het spectrum moet men gedragsbeïnvloeding herkennen als typerend voor een sekte, afbrekend, begrip en keuze beperkend, terwijl de persoonlijke integriteit ondermijnd wordt. Omdat gedragsbeïnvloedingstechnieken op zichzelf niet goed of kwaad zijn, kunnen ze ethisch verantwoord en om praktische redenen gebruikt worden om onze levens te verrijken, keuzes te vermeerderen, en onze creativiteit en individualiteit volledig tot zijn recht te doen komen.
Deze technieken kunnen echter ook gebruikt worden om iemands individualiteit om zeep te helpen, de persoonlijke groei te belemmeren, en van volgelingen willoze geestelijke slaven te maken, zoals aangetoond is door Jim Jones, David Koresh, en Adolf Hitler. Mensen kunnen op een dusdanig misleidende wijze gemanipuleerd en geïndoctrineerd worden dat zij hun eigen gevoelens, denkvermogen en vaardigheid in het maken van volwassen beslissingen gaan wantrouwen. Kwaadaardige sektes zijn er op uit mensen te misbruiken om hun macht te vergroten en om geldelijk gewin. Zij bestaan om totalitaire dictators, en niet om de leden ervan, te dienen. Zij hebben het verlangen door macht te besturen, en niet de macht der liefde. Charismatische leiders kunnen vaak de verleiding niet weerstaan om op een gevaarlijke manier hun macht over anderen uit te buiten.
Het op een goede manier gebruik maken van gedragsbeïnvloedingstechnieken zou door onszelf moeten gebeuren, niet door een of andere ver verwijderde gezagsfiguur. De werkelijke geestelijke gezindheid vraagt naar persoonlijk bewustzijn en verantwoordelijkheidsgevoel. Het recht om te geloven waarvan wij overtuigd zijn moet overeind gehouden worden. Het is echter wel zo dat gedragspatronen ter discussie gesteld moeten kunnen worden, met het oog op het beschermen van de menselijke vrijheden. Een goede maatstaf, om het karakter van onze betrokkenheid bij een religie, groepering of organisatie te toetsen, is te vinden in objectieve criteria zoals b.v. die welke beschreven zijn in de Verklaring van de Universele Rechten van de Mens (verkrijgbaar in de meeste bibliotheken en bij Amnesty International).
Bron
--------------------------------------------------------------------------------
PSYCHOLOGIE EN GEESTELIJKE BEWEGINGEN
Introductie:
Michael Rogge blikt terug op vijftig jaar ervaring met geestelijke bewegingen. Hij is bijzonder geïnteresseerd in hun invloed op leden, waarmee hij gedurende lange tijd over de gehele wereld kontakt heeft gehad. Het is hem opgevallen dat een groep zich altijd volgens een bepaald patroon ontwikkelt. Als mensen tezamen komen met een gezamenlijk doel voor ogen ontwikkelen zich psychologische processen, zonder dat zij zich daar zelf rekenschap van geven. Hieronder enige van zijn observaties.
Psychologische groepsmechanismen
Alvorens te beginnen wil ik er duidelijk over zijn dat ik er niet op uit ben om leden van sekten of bewegingen te kleineren. Integendeel, ik ben er zelf lid van. Dat betekent echter niet dat we onze ogen moeten sluiten voor de psychologische processen die er zich binnen afspelen. Als die niet onder ogen gezien worden kunnen zij knagen aan de wortels van een beweging, of die in een richting sturen die de oorspronkelijke oprichter nooit bedoeld had. Als mensen zich scharen in groepen onderwerpen zij zich aan onderbewuste dwangmatigheden, waar zij zich nauwelijks van bewust zijn.
Toch is bundeling van krachten en onderling kontakt zeer belangrijk om een gemeenschappelijk doel te bereiken, een visie uit te dragen en er naar te leven, of innerlijk een transformatie teweeg te brengen, die alleen niet bereikt had kunnen worden. De medemens houdt immers de zoeker altijd een spiegel voor.
Hieronder volgt een voorlopige opsomming van de factoren die bij geestelijke bewegingen een rol spelen. Een psycholoog zou hetzelfde kunnen doen voor andere groeperingen, zoals postzegelverzamel-, of sportverenigingen (altijd doen een paar bestuursleden het werk, terwijl anderen toekijken, of bekritiseren, etc. etc.). Victor Mansfield heeft de diepte-psychologie in de guru-discipel verhouding belicht. Margeret Singer deed dat voor groepen die zich bezighouden met gezondheidsbevliegingen, commerciele zakelijke trainingsprogramma's, cursussen om snel rijk te worden enerzijds, en anderzijds fundamentaliste religieuse sektes, en groepen die zich bezighouden met trainingen gebaseerd op disciplines uit diverse kulturen, om er financieel beter van te worden. Bij hen zijn de volgende tendensen tot dubieuse vormen uitgegroeid.
Op die zal ik mij niet richten. Ik wil het hebben over de bekende geestelijke en religieuse bewegingen, waarvan vele van ons lid zijn omdat ze ons voldoening geven en onze geestelijke aspiraties er in vorm krijgen. Als ik ongewild de lezer in zijn oprechte overtuiging gekwetst heb, bied ik al bij voorbaat mijn verontschuldigingen aan. Mijn enige bedoeling is om zijn, of haar aandacht te vestigen op struikelblokken, die zich misschien helemaal niet voordoen in zijn/haar situatie.
De hoofd kenmerken:
In welk opzicht stemmen kenmerken en krachten binnen geestelijke bewegingen overeen?
1. De beweegredenen van de leden om zich aan te sluiten.
2. Het gezag van de leider/oprichter.
3. Geloof in een leer, openbaring, of uitspraken.
4. Alleenzaligmakendheid van de beweging.
5. Verlossing door doop, inwijding, of bekering.
6. Geloof in een voorspelling, of profetie.
7. Geloof tegenover intellect.
8. Gezamenlijke beoefening van een ritueel.
9. Offervaardigheid, geheimzinnigheid rond financiën. Gunsten voor de welgestelden.
10. Afkeurenswaardig gedrag van leden onderling.
11. Angst voor uitzetting.
1. Beweegredenen voor leden om zich aan te sluiten.
Er zijn vele soorten leden, ieder met zijn eigen motivatie.
Ten eerste zijn er degenen die zich hebben laten leiden door een oprechte geestelijke aspiratie, bereid om daar een offer voor te brengen.
Anderen hebben gezocht naar een waarheid die de gruwelijke werkelijkheid te boven gaat, verklaart en een uitweg wijst.
Een persoonlijk gevoel van gemis, een verborgen gehouden afwijking, een lang gekoesterde intieme brandende vraag die naar een oplossing, een sleutel doet verlangen, is een andere beweegreden.
Ook een gevoel van isolatie en eenzaamheid kan tot aansluiting doen besluiten. Gemis aan werkelijk goede kontakten kan een persoon doen verlangen naar een broederschap van gelijkgestemde zielen. De doeleinden van die groep moeten begrijpbaar blijven en niet te hoog gegrepen. Een godsdienstige achtergrond zal hen doen neigen naar een Christelijke sekte als de Jehova Getuigen.
Voor jongeren kan het een uitweg betekenen om niet de grauwe harde materialistische maatschappij te hoeven binnentreden. Zij zijn in een idealistische levenscyclus, bereid om studie en carrière op te geven voor een waardig doel. Sommige oudere mensen kunnen nooit tot een keuze komen en dwalen van de ene groep naar de andere, zonder ooit het ideaal te vinden.
Hoe afhankelijker de persoon is, des te meer zal hij gebonden geraken aan de gemeenschap van zijn keuze. Leden die groep-mechanismen onderkennen en bereid zijn met ze te leven ter wille van hun toewijding aan het ideaal, zullen het meeste profiteren, zij het dat ze misschien niet de waardering oogsten die hen toekomt.
2. Het gezag van de leider, oprichter.
Geestelijke bewegingen ontstaan gewoonlijk rond een vader/moeder figuur die, vanwege een bijzondere openbaring, boodschap, waarheid, of inzicht, vertrouwen en gezag heeft verkregen. Zijn/haar charisma heeft een kring van trouwe volgelingen doen ontstaan die geen kwaad van hem/haar wil weten, ondanks dat de levenswandel wel verwondering en zelfs twijfel kan wekken.
De leider ontleent zijn prestige aan het gezag van een geëerd geestelijk persoon in wiens voetsporen hij treedt, een esoterische traditie die hij vertolkt, zijn nobele afkomst, of de wijsheid van een grote geest die hij doorgeeft.
Hij vertegenwoordigt het arche-type in het onderbewustzijn van de aanhangers - de wijze vader, of moeder. Op volgelingen die hun vader/moeder complex op hem/haar projecteren oefent hij een dwingende invloed uit. Hij kan ook totale overgave aan zijn pad eisen (Barry Long).
Vrouwen hebben de neiging om verliefd te worden op het leiderfiguur, verafgoden hem, doen alles om bij hem in het gevlei te komen. Het liefst maken zij zich onmisbaar in zijn onmiddellijke nabijheid. Langzaam nemen zij de macht over. Zijn er meer vrouwen in het spel dan kan een hevige jaloesie ontbranden die zijn repercussie op de gehele beweging kan hebben (Osho).
Tijdens zijn leven kan de leider door zijn gezag uitwassen bijsturen, reageren op reacties uit de buitenwereld, de leer her-interpreteren. Na zijn dood verdwijnt die flexabiliteit, een status quo treedt in. Tenzij dan een verlicht figuur (een Paulus) hem opvolgt, die een nieuwe wending geeft aan de ingeslagen weg (ten goede of ten kwade), maakt zich rigiditeit meester van de beweging.
3. Geloof in een leer, openbaring of uitspraken.
De uitspraken van de leider worden gedaan met grote zekerheid, alsof het het woord van God betrof en soms als zodanig voorgesteld. Hoe ondoorgrondelijker de uitspraken hoe beter. Begrijpbaarheid is geen noodzaak voor de geheime leer. Tenslotte gaat die het verstand te boven en berust op strikt geloof. Veelvuldige herhaling van de standpunten kan leiden tot het gevoel van grote logica en vanzelfsprekendheid.
Leden geven nieuwe betekenis aan woorden, spreken met elkaar in een begrippen-taal die als jargon op de buitenstaander overkomt (groepstaal). Het gevolg is dat men zich nauwelijks begrijpelijk naarbuiten kan uitdrukken of begrippen uitleggen. Daardoor gaat kontakt met de buitenstaander verloren (De 4de Weg van Ouspensky/Gurdjieff).
4. Alleenzaligmakendheid van de beweging.
Bewegingen plegen zich boven de anderen te stellen. Er moet tenslotte een goede reden bestaan om zich uitgesproken bij hen aan te sluiten. Sommigen presenteren zich als de enige weg naar verlossing. Zij zijn God's uitverkorenen als het ware. Anderen wekken bij aanhangers verwachtingen, waarvan de inlossing telkenmale naar de toekomst verschoven wordt.
Andere groepen zijn modern en staan zich voor op openheid. Bij hen hoeft men geen leer of meester te volgen. Kortom spirituele bewegingen bieden een boeket van redenen aan voor hun alleenzaligmakendheid.
Hieronder volgen enkele:
Nog nooit is de mensheid, dank zij de leider, deze methode, uitleg, of benadering geboden.
Schenk geen nieuwe wijn in oude vaten.
God's, of een bovenaardse, nieuwe boodschap aan de mensheid voor deze tijd.
Ophanden zijnd gevaar (atoom explosie, klimaatsverandering, milieuverontreiniging) roept om drastische maatregelen. Slechts voor de trouwe volgelingen bestaat nog een uitweg, mits zij zich volledig inzetten.
Een nieuw inzicht in een heilig boek (Bijbel) dank zij de openbaring/inzichten van de leider.
Een esoterische traditie, eens slechts toegankelijk voor adepten, wordt nu onthuld.
Een nieuwe leer/visie, gebaseerd op de laatste wetenschappelijke ontdekkingen, onthult de ware aard van de werkelijkheid.
De enige weg tot verlossing van de satanische aantrekkingskracht van de aarde, begeertes, of wedergeboorte cyclus, is het door de groep uitgestippelde werk aan zichzelf, hun discipline, of geloof, dat leidt naar de eeuwigheid, de multi-dimensionale werkelijkheid.
Voorbereidingswerk voor de komst van de toekomstige wereld leraar, messias, avatar.
Opmerkelijk is de felheid waarmee groepen elkaars verschillen benadrukken. Hoe dichter bewegingen bij elkaar staan hoe venijniger de rivalen worden bestookt, veel meer dan groepen die verder af staan. Dit doet zich in het bijzonder voor als een groep zich splitst. In het Christendom werd geen middel geschuwd om andere volgelingen van hetzelfde geloof, die er een andere mening op na hielden, te bestrijden. Het leidde tot afschuwelijke oorlogen.
Ondanks hun vredelievende voorkomen hebben ook nieuwe spirituele genootschappen als de Theosofie en Rozenkruizers, na splitsingen, oud-leden fel beschuldigd.
Aanvallen op paranormale genezing en zienswijzen door de Stichting Skepsis doen denken aan de geloofsijver van een Christelijke kruistocht. Haar amerikaanse evenknie, de CSICOP, zou banden hebben met The American Humanist Association met zijn rationalistisch/materialistische zienswijze uit het begin van deze eeuw. In psychologisch opzicht onderscheiden zij zich echter niet van de hier genoemde geestelijke bewegingen.
5. Verlossing door doop, inwijding of bekering.
Sommige sekten trekken maar al te gaarne volgelingen. Zij heffen soms hoge instap- en contributiegelden. Anderen bekeren uit geloofsijver.
Veel bewegingen werpen echter een dam op door middel van een inwijding om de geschiktheid van de beginneling te testen alvorens hij als lid van de groep wordt aanvaard. Daarna zullen zij deel hebben aan de toekomstverwachtingen. Eenmaal als lid aanvaard zullen zij trouw blijven, uit angst uitgestoten te worden.
De nieuw aangekomene kan een bekering ondergaan, waardoor een geheel nieuwe visie op de betekenis van het leven ontstaat, meestal zoals de sekte die ziet. Zijn vroegere leven en alle kontakten verliezen hun waarde. Wellicht heeft hij al zijn vroegere "zonden" opgebiecht aan de gemeenschap om schoon schip te maken. Daarna voelt hij/zij zich verlost - een gevoel van vrede, geluk en transcendentie vervullen hem/haar.
6. Geloof in een voorspelling of profetie.
De zelfmoord acties bij sektes als de Heaven's Gate hebben dringend de aandacht gevestigd op de rol van voorspellingen en de daardoor geschapen verwachtingen. Prof. F.Rutten verwachtte stellig de terugkeer van Jezus op 11 april 2002 tussen 20u.30 en 20u.45 en toog met 200 gelovigen naar het Spaanse dorpje Garabandal om het wonder te aanschouwen.
Gemeenschappelijk geloof in een voorspelling is namelijk een krachtig bindmiddel. De aantrekkingskracht van de eerste Christelijke gemeenschappen wordt o.a. verklaard door de verlossing die zij in het vooruitzicht stelden bij het naderende einde van de wereld. De bekeerlingen wachtte Gods koninkrijk op aarde.
Volgens Mattheus 24:23 voorspelde Jezus aan zijn toehoorders: "Deze generatie zal niet voorbijgaan alvorens deze dingen zijn geschied." Naar gelang de tijd verstreek putte men zich uit in allerlei argumenten om het uitblijven van het einde der tijden te verklaren. Een van de slappe excuses was dat de profetie slechts de vernietiging van Jeruzalem betrof. Dat verklaarde nog steeds niet waarom alle andere uitspraken in het Nieuwe Testament impliceerden dat het ophanden zijnde Laatste Oordeel in hun levensdagen verwacht mocht worden.
Jehova's Getuigen hebben zich er op voorgestaan de eindtijd aan de hand van de bijbel te kunnen berekenen. Oudere leden die daar geen moment aan twijfelden, hebben de ontluisterende ervaring moeten ondergaan verschillende malen in hun leven het uitblijven van het aangekondigde onheil te moeten bagatelliserenen om hun gezicht te redden.
Maar voorspellingen zijn niet voorbehouden tot geloofsgemeenschappen. De New Age beweging wekt ook verwachtingen. Vijftig jaar lang is al een ophanden zijnde landing van vliegende schotels voorspeld. Verschillende UFO groeperingen hebben zich opgeworpen als eerste kontaktpersonen voor buitenaardse wezens.
In andere bewegingen was de wederkomst van Christus een centraal thema (Benjamin Creme). In de Theosofie werd het naarbuiten treden van de Meesters van Wijsheid in 1975 verwacht. De trance-boodschappen van Edgar Cayce leiden bij velen tot het geloof in ophanden zijnde natuurrampen. De obscure kwatrijnen met astrologische voorspellingen van Nostradamus uit de 16de eeuw hebben de geesten al eeuwenlang bezig gehouden. Zij het dat ze telkens weer verschillend werden uitgelegd om ze te rijmen met de gebeurtenissen van die tijd.
Toch kunnen ze aanwijzingen bevatten. Bij de ramp in Amerika vlogen twee vliegtuigen te pletter op het World Trade Center in New York. Het 87ste kwatrijn in het eerste boek van zijn Centuries zou kunnen slaan op een geweldig vuur dat wolkenkrabbers in New York doet sidderen. Ook kwatrijnen IX, 92 (Bush bezoekt niet onmiddelijk de plaats des onheils New York) en X, 59 (World Center zakt in) zouden aanwijzingen bevatten.
Opmerkelijk is dat deze voorspellingen het onheil niet hadden kunnen doen voorkomen. Slechts achteraf kan men hier aanwijzingen in zien.
Sociologen hebben de gevolgen van het niet in vervulling gaan van voorspellingen bij een UFO groep bestudeerd. Tegen de verwachting in leidde dat in den beginne tot versterking van de onderlinge band. Het uitblijven van een gebeurtenis werd geweten aan een misverstand, onvolledige inzet, of gebrek aan geloof van de leden. Om het hoongelach van de vijandige buitenwereld te ontlopen bouwden ze een nog hechtere muur om zich heen. Maar als een voorspelling ook de derde keer niet uitkwam sloeg teleurstelling toe en zette verloop in.
Men vraagt zich wat dit betreft af hoe het met de groep People Forever International die enige jaren geleden in de publiciteit kwam doordat men verkondigde door onwankelbaar vertrouwen onsterfelijk te worden. Hoeveel leden zouden er moeten sterven om hun geloof aan het wankelen te brengen? (Na het schrijven van deze tekst in 1996 blijkt deze sekte in 1998 opgeheven te zijn na sterfgevallen onder haar aanhangers!)
Toch zien we dat Jehova Getuigen door gemanoeuvreer met Bijbelse teksten onuitgekomen voorspellingen behendig weg kunnen redeneren.
Men zij gewaarschuwd: geloof in voorspellingen kan leiden tot desastreuze gevolgen
7. Geloof tegenover intellect.
De hoeksteen van het geloof van orthodoxe Christenen is het absolute geloof dat de Bijbel het woord van God is . Intellectuele analyse van de feiten die het geloof ondersteunen staat gelijk aan ketterij. Hetzelfde geld voor de Islam en de Koran.
Vaak leiden de oefeningen, ritueel en herhaling tot het verlagen van de bewustzijnsdrempel. Suggestie begint dan een belangrijke rol te spelen. Leringen en geloofsartikelen worden dan als de absolute waarheid ervaren. De toestand van zeker weten treedt in. Er is geen spoor van twijfel meer over alles wat wordt onderwezen, al is het zonder enige feitelijke onderbouwing.
8. Gezamenlijke beoefening van een ritueel.
Samenzang, ritueel en (onbegrijpbare) handelingen zijn sterk bindende factoren. Daarnaast zijn er een speciaal dieet, naamsverandering, kleding, of een gemeenschappelijke tegenzin in iets of iemand.
Gemeenschapswerk geeft het gevoel samen bezig te zijn en verenigt zodoende de deelnemers. Dat geldt ook voor publieke bekeringsacties, verbouwing en vernieuwing van de groepslokalen, secretarieel en huishoudelijk werk (School voor Filosofie). Een dunne lijn scheidt hier deelname van exploitatie.
Dubieus kunnen bijeenkomsten (encounter, oer-schreeuw) genoemd worden, die vooral in de jaren zeventig in zwang waren. Deelnemers werden dan aangezet om elkaar om beurten te bekritiseren. Het gevolg was vaak dat de uitverkorene in een crisis raakte onder druk van de absurde beschuldigingen en beledigingen, waardoor een soort hersenspoeling optrad.
9. Offervaardigheid, geheimzinnigheid rond financiën, gunsten.
Financiën zijn altijd een heikele zaak. Groepen zijn altijd uit op groei. Daarbij spelen financiën een belangrijke rol. Het afleggen van verantwoording daarvoor wordt niet opportuun en op zijn plaats geacht. In deze lacune willen bestuursleden wel eens onachtzaam worden in het besteden van de ontvangen contributies.
Ambitieuse plannen vereisen veel geld. Dit is de ideale broedplaats voor gunsten aan tot filantropie neigende welgestelde leden. De gulle gever wordt eerder in vertrouwen genomen en toegelaten tot de kring van vertrouwenspersonen, tot ongenoegen van de minderbedeelden.
Van leden wordt vaak verwacht dat ze diensten verlenen aan de groep. Dat wordt eerst dubieus als zich dat ook uitstrekt tot werk in commerciele ondernemingen en winkels (Paideia). Men zal zich er bij neer moeten leggen dat de meeste bewegingen er financieel op vooruitgaan in de loop der jaren. Verzoeken om restitutie van bijdragen worden zelden of nooit ingewilligd.
10. Afkeurenswaardig gedrag van leden onderling.
Mensen in een kudde vertonen nu eenmaal niet de beste zijde van hun aard. Onderbewuste drijfveren nemen het van hen over. Dit geldt ook voor de mens die naar het geestelijke streeft. Hij kan een gespleten gedragspatroon ontwikkelen. Enerzijds is er de geestelijke persoonlijkheid, van wie men de indruk heeft meester te zijn over zijn driftleven. Hij is wijs, vriendelijk en verheven naar buiten toe. In de schaduw schuilt echter de persoonlijkheid die naar de achtergrond verbannen is, behept met alle verdrongen menselijke zwakheden. In onbewaakte ogenblikken ziet het zijn kans om de kop op te steken en zich uit te leven, zonder dat de persoon zelf zich dat bewust is. Het gevolg is liefdeloos gedrag, afgunst, kwaadsprekerij, scherpe tong, ongevoeligheid, ongefundeerde kritiek en erger, dat geheel indruist tegen het beeld dat men heeft van een dergelijk charismatisch figuur. Dit hoeft zich niet tot de leiders te beperken - voor ieder die naar het hogere streeft staat deze valkuil open. Het onverklaarbare gedrag leidt tot bittere teleurstelling en verloop van leden. Indien de persoon zich wel bewust wordt van de aard van zijn gedragingen, kan berouw en een schuldcomplex het gevolg zijn.
11. Angst voor uitzetting.
Hoe meer leden zich overgeven aan een groep, des te meer zij reden hebben om uitzetting te vrezen. Zij hebben er misschien hun spaarpot in geïnvesteerd (Scientologie), of een percentage van hun inkomen afgedragen hebben, hun studie nooit afgemaakt hebben, of kansen voor een carrière laten schieten.
Een lid kan zich vervreemd hebben van familie en vrienden. Zij hebben zijn plotselinge bekering niet kunnen volgen, noch waarderen. Zijn fanatisme en geloofsijver hebben hen schuw gemaakt. De bekeerling heeft daarop steun en begrip bij zijn nieuwe vrienden gevonden.
Isolatie van de vroegere omgeving kan ook van de groep zelf uit gaan. Vroeger kleedden leden van de Bhagavan beweging zich in het rood/oranje en droegen mala's met een foto van hun meester om de hals. Zodoende zonderden zij zich af van de wereld. De Hare Krishna beweging gaat zelfs verder. Hun leden gaan de straat op in oosterse gewaden voor hun zang en dans routines.
Bij de meeste bewegingen is de vervreemding veel meer subtiel en het noodzakelijk gevolg van hun houding tegenover de materialistische maatschappij.
De ware aard van de zogenaamde vriendschappen binnen de groep wordt eerst onthuld nadat een gelovige de gemeenschap verlaten heeft. Tijdens hun lidmaatschap hebben ze dit wel eens zien gebeuren, maar het viel niet op omdat de zonden van de afvallige breed uitgemeten werden. Als degene het zelf overkomt ervaart hij de vernedering van niet meer gegroet te worden door zijn vroegere vrienden. Zijn huwelijk kan op spel komen te staan, zijn kinderen herkennen hem niet meer. Hij zal zich diep schamen voor de intieme geheimen die hij in momenten van vertrouwen aan de gemeente opgebiecht heeft. De uitgestotene voelt zich in een afgrond geworpen. Verstoken zijn van alle sociale kontakten, het leven te zien instorten, is een schokkende ervaring. De wanhoop waartoe het kan leiden is van een niet te onderschatten diepte. Het ex-lid wordt verbitterd en kan zelfs in een suicidale toestand geraken.
>> Met deze treurige kanttekening over extreme situaties kom ik aan het eind van mijn observaties. Leden die lid zijn van een beweging herkennen misschien enige van de genoemde overeenkomsten en mechanismen.
Zo opgesomd zou de eerste reactie kunnen zijn om nooit tot een groep toe te treden. Laten we echter wel in gedachten houden dat het juist een uitdaging moet zijn om deze obstakels het hoofd te bieden om vruchten te plukken uit het samengaan met gelijkgestemden. Een vereiste is dat de geschetste automatismen worden onderkend en niet weggewuifd. Hoe dichter mensen op elkaar leven hoe meer spanningen op zullen treden. Weinig communes (Walden) zijn een lang leven beschoren. Hoofdkwartieren staan erom bekend broeikassen te zijn van kwaadsprekerij, afkeer en cynisme.
Laat dus niet de moed varen en sluit u aan bij een groep die u het beste ligt. Een verliefd stel trouwt per slot rekening ook, zonder acht te slaan op alle echtelijke schipbreuken die ze om zich heen zien. Zij hebben genoeg liefde en vertrouwen om een duurzame gemeenschap met elkaar aan te durven zonder zich over de gevolgen te bekommeren.
Zich betrokken voelen bij andere mensen leidt tot persoonlijke groei, als voorzien wordt wat het met zich meebrengt. De medemens houd je altijd een spiegel voor. Hoe meer men op eigen benen staat, hoe meer men de vruchten zal plukken van samenwerking met anderen. Het gezegde "Het is beter te geven, dan te nemen" is niet slechts moralistisch bedoeld. Ze is hier zeker van toepassing.
© MICHAEL ROGGE
Bron
Bovenstaand artikel verscheen in het tijdschrift BRES van okt/nov '96.
nou zeg niet misselijk
Ongezond dominante leider
Een ongezonde groep herken je aan de leider, die heel dominant is en zichzelf opwerpt als de enige echte 'die exclusief Gods stem verstaat' . Hij (of zij) heeft het zogezegd altijd bij het rechte eind. De leider speelt op ongezonde wijze de baas en ruimt op subtiele wijze mensen uit de weg die tegen zijn kar rijden. Hij alleen verstaat Gods stem en de leden van de groep moeten altijd ja en amen knikken op alles wat hij zegt. Probeer in een ongezonde sekte maar eens de leider te corrigeren! Je zult gauw genoeg merken hoe de vork aan de steel zit...
Een gezonde christelijke gemeenschap wordt daarentegen geleid door een team van leidinggevenden.
Zij onderhouden goede contacten met vele andere kerken, die inspraak hebben in elkaars leven.
De leiding erkent dat ze niet feilloos is en staat altijd open voor correctie, waar nodig.
De enige goede kerk
Typisch aan gevaarlijke sekten is, dat ze zeggen de enige goede kerk te zijn. Alle andere kerken zijn zogezegd minderwaardig. Dat is erg ongezond. Een gezonde christelijke groep onderhoudt altijd uitgebreide, open contacten met vele andere christelijke groepen, zelfs wanneer die anders denken. Er is eenheid in verscheidenheid en er is wederzijds respect. Men erkent dat niemand volmaakt is en dat iedereen elkaar nodig heeft.
Geen persoonlijke vrijheid
Een ander teken van een ongezonde sekte is, dat mensen er geen persoonlijke vrijheid hebben. Ze verliezen hun persoonlijkheid. Een gezonde christelijke kerk zal daarentegen juist altijd een positieve invloed hebben op de persoonlijkheid van de mensen. God wil dat mensen openbloeien zoals ze zijn, met hun specifieke gaven en talenten. In een kerk waar Gods Geest heerst, zul je altijd diverse uitingen van creativiteit aantreffen.
Emotioneel en mentaal misbruik
Echtheid is een eigenschap van een gezonde christelijke groep. In schadelijke sekten is het typisch dat de levensstijl van de leider niet overeenstemt met zijn leer. Hij heeft veel mooie woorden, waarmee hij mensen om zijn vinger windt. In praktijk echter blijkt dat er nauwelijks iets van in huis komt. Meestal is er emotioneel en mentaal misbruik (zoals manipulatie en intimidatie). In extreme gevallen misbruikt de leiding de leden zelfs seksueel of financieel. Het spreekt voor zich dat zoiets uitgesloten is, daar waar het leiderschap echt en zuiver is. Niet dat men geen fouten maakt (niemand is volmaakt), maar er is wel een streven naar echtheid, nederigheid en oprechte zorg voor elkaar.
Niet corrigeerbaar
Een goede barometer om te zien of de leiding gezond is, is of ze in staat is eigen tekortkomingen te erkennen. Niemand is volmaakt en ook leiders niet. Een leider die niet in staat is kritiek te aanvaarden, kampt met ongezonde trots. Een noodzaak voor gezond christelijk leiderschap is het erkennen van eigen zwakheden. Wanneer de leider zijn tekortkomingen weigert onder ogen te zien, kun je maar beter je leven niet onder zijn hoede plaatsen. Iemand die oncorrigeerbaar is, zal namelijk constant schade aanrichten, omdat zijn of haar fouten niet aangepakt worden.
Verdraaiing van de Bijbel
Christelijke gemeenschappen waar men de Bijbel werkelijk ernstig neemt, zijn meestal degelijk. Kenmerkend voor gevaarlijke sekten is dat men teksten uit de Bijbel uit de context haalt en compleet verdraait. Lees dus de Bijbel en onderzoek of hetgeen onderwezen wordt ook werkelijk zo in de Bijbel staat.
Een typisch voorbeeld van een sekte zijn de Jehova-getuigen. Zij beweren christenen te zijn, die leven volgens de Bijbel. Maar... zij hebben een andere Bijbel dan de miljard andere 'gewone' christenen wereldwijd. De Bijbel van de Jehova-getuigen heet 'Nieuwe wereldvertaling' en is een bijbeluitgave die sterk afwijkt van de oorspronkelijke Bijbel. Op veel plaatsen zijn essentiële woorden en zinnen weggelaten of vervormd. Zo wordt er op slinkse wijze een misleidende variant op het christelijk geloof gepresenteerd.
Laat je geen smoesjes wijsmaken. Zorg ervoor dat je een gewone Bijbel hebt, of die nu katholiek (Willibrord bijv.) of protestants (Groot Nieuws bijv.) is. De enige inhoudelijk vervormde Bijbel die er in omloop is, is die van de Jehova's. Alle andere Bijbels verschillen onderling wel hier en daar een beetje in vertaalwijze, maar ze liggen toch duidelijk op dezelfde lijn.
Isolatie van anderen
Eén van de meest gruwelijke eigenschappen van een gevaarlijke sekte, is dat de leiding je op subtiele wijze dwingt contacten met anderen buiten de sekte te verbreken. Vooral wanneer die 'anderen' dingen zeggen die tegen hun invloed ingaan. Hierbij moet je wel goed onderscheid maken tussen een gezonde bescherming en een ongezonde isolatie. Wanneer iemand aan de drugs verslaafd is geweest en zijn christelijke leiders moedigen uit bezorgheid die persoon aan vroegere drugscontacten te verbreken, is dat natuurlijk positief. Wat ik bedoel is wanneer bijvoorbeeld de normale omgang met familieleden of vrienden verboden wordt.
Uittreders
Wanneer iemand belangstelling heeft voor een groepering of een bepaalde kerk is het gebiedend na te gaan hoe deze kerk staat tegenover ex-leden. Hoe ex-leden worden bezien en behandeld kan u veel informatie geven over de aard van de groepering. Wordt de keuze om te breken als actief lid van de groepering ervaren als verraad en wordt het uittredend lid als een vijand beschouwd die God heeft verlaten? Wordt aan de leden van de groepering verboden nog langer vriendschap te hebben met het uitgetreden lid? Worden ex-leden gemeden of vervolgd? We kunnen alleen maar aanmoedigen om getuigenissen van ex-leden van een groepering te lezen. Sommige ex-leden zijn vol verbittering en zullen een zeer negatief beeld van de groepering ophangen, terwijl andere ex-leden een meer genuanceerder beeld zullen weergeven. Hoe het ook zij, u zult voor uzelf een gulden middenweg moeten zoeken om te weten waar u zult of wil belanden. Een spreekwoord zegt niet voor niets “bezint eer ge begint
Hoe staat het met pogingen om iemand uit een sekte te trekken?
Veel ouders, familieleden of vrienden moeten met lede ogen aanzien hoe hun pogingen om hun geliefde uit een sekte te bevrijden op niets uitlopen. Wanneer alle pogingen om een sektelid uit een groep te krijgen verloren moeite is gebleken, moeten de verwanten een innerlijke distantie scheppen. Men moet zich terugtrekken om nieuwe krachten op te doen om er zelf niet ten onder aan te gaan. Het kan zijn dat men moet afwachten tot zich tekenen voordoen die aantonen dat het ogenblik is aangebroken om weer op te treden. We dienen de hoop niet te verliezen want regelmatig verlaten sekteleden hun groep na 10 of 20 jaar op eigen kracht. In dat geval is het belangrijk dat het contact niet helemaal is verdwenen en dat er een minimum aan vertrouwen resteert want zonder het opvangnet van de familie is uittreden bijna een onmogelijke zaak. Als christenen moeten we altijd klaar staan om mensen die uit een sekte wensen te geraken, te helpen.
Veel ex-leden vinden, ondanks de ondersteuning, niet voldoende houvast in de buitenwereld en dienen tijdelijk gespecialiseerde of professionele hulp in te roepen. Succes zal afhangen van de mate waarin wij als christenen hulp weten te bieden. Misschien is het nodig dat we de persoon helpen alsof hij een vluchteling uit een ver land is. Hij of zij zal een nieuw bestaan moeten opbouwen, nieuwe vrienden moeten maken, misschien ander werk moeten vinden, een huis huren. Onze naastenliefde zal ons ertoe bewegen daadwerkelijk deze mensen te helpen.
Het kan zijn dat ex-sekteleden na hun uittreding nog steeds geloven dat de sekte “de waarheid” verkondigt en zij kunnen bij tijden overrompeld worden met schuldgevoelens jegens God of de groep. Belangrijk is dat ex-leden leren een persoonlijke relatie met hun hemelse Vader en met Jezus als Redder op te bouwen en dit niet via een groepering. Sommigen zullen het net niet verkroppen dat zij werden gemanipuleerd en de beste jaren van hun leven aan een sekte hebben geschonken. Het is belangrijk dat wij luisteren naar hun verhalen en medeleven tonen. Wij moeten beseffen dat uit een sekte stappen even erg of nog traumatischer kan zijn dan het verwerken van een moeilijke echtscheiding. Jaren later zullen zij nog littekens vertonen en kunnen tv-beelden, krantenkoppen, sommige woorden, geuren en kleuren, … hen aan hun vroegere leven doen terugdenken.
Bron: real-life.nl
--------------------------------------------------------------------------------
WAARAAN IS EEN SEKTE TE HERKENNEN ?
Definitie
Hoewel woordenboeken het begrip "sekte" vaak als afscheidingbeweging van een grotere religie beschrijven, zullen de meesten van ons toch eerder geneigd zijn te denken aan een groepering die zich van de maatschappij afzondert en twijfelachtige praktijken kent. Wanneer iemand u derhalve vraagt of uw religie een sekte is, zult u indien u EERLIJK wilt zijn over het "gedrag" van uw religie moeten spreken. In het verdere verloop van deze beschouwing zal dan ook de volgende definitie gehanteerd worden:
SEKTE:
Een groepering die een pyramidevormige en autoritaire leiderschapstructuur heeft, met alle leerstellingen en richtlijnen komend van degene(n) aan de top. De groepering zal er aanspraak op maken de enige weg te zijn tot God, Paradijs, Verlichting, beheersen van de krachten van de geest, ultiem geluk, etc, en zal indoctrinatie en manipulatie gebruiken om gezag uit te kunnen oefenen en haar leden te behouden.
De meeste religieuze sektes leren dingen die de gevestigde kerken als ketterij beschouwen, maar niet allemaal. Sommige sektes onderwijzen de grondbeginselen van het Christelijke geloof, maar bezitten ook gedragspatronen die misbruik maken van mensen en hen manipuleren. Dit kan zowel gebeuren in niet-charismatische als in charismatische kerkgenootschappen. Er is dan sprake van een toevoeging van iemands eigen autoriteit en persoonlijke geschriften aan de algemeen aanvaarde beginselen. Zulke sektes ontlenen hun gezag aan de interpretaties van het leiderschap en onderdanige en onvoorwaardelijke aanvaarding daarvan is noodzakelijk om als volwaardig lid gezien te worden. Deze acceptatie houdt ook leerstellingen in die de meeste mensen als bijkomstig beschouwen. De sleutel voor identificatie is echter dat sektes hun leden manipuleren en op een verkeerde manier beïnvloeden.
Andere kenmerken
De sekte zal zich met betrekking tot andere geloofsrichtingen ELITAIR opstellen en een unieke positie opeisen, m.a.w. ZIJ ZIJN DE ENIGEN DIE GELIJK HEBBEN - alle anderen volgen de verkeerde weg. ZIJ ZIJN DE ENIGEN DIE GODS WIL DOEN - alle anderen zijn afvalligen.
Zij zullen hun zaak aktief promoten en daarbij inbreuk maken op door God gegeven persoonlijke rechten en vrijheden. Dit MISBRUIK kan zowel van theologische als van sociale of psychologische aard zijn.
Hoe sektes dit doen:
Hun leiders kunnen een EXCLUSIEVE BEDIENING, een bijzondere openbaring, of een door God gegeven positie of autoriteit voor zichzelf OPEISEN.
Zij geloven de "enige ware kerk" te zijn en nemen een KRITISCHE HOUDING TEN OPZICHTE VAN ANDERE GELOOFSRICHTINGEN aan, terwijl zij terzelfdertijd hun eigen groepering, leiders en werken aanbevelen en ophemelen. Sommige sektes maken zichzelf schuldig aan het HERSCHRIJVEN VAN HUN VERLEDEN, om minder fraaie details te doen vergeten.
Zij gebruiken INTIMIDATIE en hersenspoeltechnieken om de loyaliteit van leden af te dwingen. Wanneer iemand op wil stappen kan er gedreigd worden met hel en verdoemenis of een zekere dood in een komend oordeel (b.v. Armageddon), of de mogelijkheid door familie en vrienden buitengesloten te worden, etc. Dit is een wezenlijk onderdeel van het indoctrinatie-proces.
Van leden zal geëist worden dat zij de groepering FINANCIEEL MOETEN ONDERSTEUNEN. Dit kan gebeuren door het verplichten tot het gecontroleerd geven van "tienden", het voor toetreding laten overschrijven van iemands gehele bezit, of door dwangmethoden die een schuldgevoel aanwakkeren bij degenen die niet hebben bijgedragen aan het verkopen van tijdschriften, bloemen of andere goederen van de groepering, als onderdeel van hun "bediening".
Terzelfdertijd kunnen bijbelgerelateerde sektes gewoontes van kerken zoals het vrijwillige bijdragen ophalen door het aanrijken van een collecte-schaal en/of het verkopen van geschriften en geluidsbandjes belachelijk maken. Zij gaan er gewoonlijk prat op dat ZIJ dit niet doen. Dit geeft buitenstaanders de indruk dat zij niet in geld geïnteresseerd zijn.
Er zal grote nadruk gelegd worden op de LOYALITEIT aan de groepering en haar leringen. Het leven van leden zal totaal opgeslokt worden door de groepsaktiviteiten; zij zullen weinig of geen tijd overhebben om voor zichzelf te denken door LICHAMELIJKE EN EMOTIONELE UITPUTTING. Dit is eveneens een wezenlijk onderdeel van het indoctrinatie-proces.
Er zal een totale CONTROLE nagestreefd worden over bijna elk aspect van het PRIVE-LEVEN van leden. Deze controle kan rechtstreeks zijn door het leven in een commune, klooster of leefgemeenschap, of door het constant en herhaaldelijk repeteren van onderricht met onderwerpen als "hoe een goede Christen te zijn" en "gehoorzaamheid aan het leiderschap". Sommige sektes hanteren een eigen, voor buitenstaanders ontoegankelijk taalgebruik, om het saamhorigheidsgevoel te bevorderen. Leden zullen naar hun voorgangers opkijken voor het verkrijgen van leiding in alles wat zij doen.
Bijbel-gerelateerde sektes kunnen met de mond belijden dat zij geen ONDERSCHEID maken tussen GEESTELIJKEN EN LEKEN en geen betaalde geestelijkheid bezitten - dat zij allen aan elkaar gelijk zijn. Maar wanneer men kijkt naar wie op het "podium" de leden rechtstreeks mag toespreken, wie er materiële ondersteuning en wie er speciale voorrechten of de achting van andere leden krijgt, dan blijkt vaak het tegendeel.
Elk afwijken of in twijfel trekken van de leringen van de groepering wordt ontmoedigd. KRITIEK HEBBEN in welke vorm dan ook wordt ALS REBELLIE GEZIEN. Er zal de nadruk worden gelegd op autoriteit, onvoorwaardelijke gehoorzaamheid en onderwerping. Hier wordt strak de hand aan gehouden.
Van leden wordt geëist dat zij op de een of andere manier hun loyaliteit aan de groepering demonstreren. Dit zou kunnen zijn door het WAKEN OVER ANDERE LEDEN (inclusief familie) onder het mom van belangstelling voor hun "geestelijk welzijn".
Er kan van hen verwacht worden dat zij MOEDWILLIG LIEGEN (hemelse misleiding) of de dood onder ogen zien door het weigeren van een bepaalde soort van medische behandeling.
Pogingen om weg te gaan of om pijnlijke feiten betreffende de groepering te onthullen, kunnen beantwoord worden met bedreigingen. Sommigen hebben een loyaliteitseed moeten afleggen of een verdrag moeten ondertekenen, waardoor zij zich bedreigd voelen. Degenen die de groepering ontvlucht zijn krijgen meestal te maken met CONFRONTATIES met andere leden die hen willen dwingen terug te keren.
Enkele inbreuken op rechten en vrijheden
1. INBREUK OP INDIVIDUALITEIT
Het aannemen van een groepsmentaliteit. Men wordt niet toegestaan buiten het groepsverband een eigen onderzoek te doen, en men moet accepteren wat door de voorgangers onderwezen wordt. Er wordt veelvuldig gebruik gemaakt van het opdringen van schuldgevoelens; om de eigen wil ondergeschikt aan die van de groepering te maken. In zijn meest kwaadaardige vorm wordt de vrije wil gebroken door middelen als weinig proteïne bevattende diëten, gebrek aan slaap, en langdurige intimidatie.
2. INBREUK OP VERTROUWELIJKE OMGANG
Banden met vrienden, relaties, echtgenoten, kinderen, ouders etc. worden verbroken of ernstig belemmerd.
3. INBREUK OP FINANCIËLE MIDDELEN
Aandringen op het zoveel mogelijk afdragen van goederen en gelden aan de groepering. In sektes die niet de commune- of kloostervorm kennen, bevinden de leden ervan zich meestal in een lagere sociaal-economische positie, niet vanwege een lager inkomensniveau, maar omdat veel geld vrijgemaakt wordt voor de ondersteuning van de groepering.
4. DE "WIJ TEGEN DE REST VAN DE WERELD" MENTALITEIT
Het zich isoleren van de maatschappij. Iedereen en alles buiten de groepering wordt gezien als in duisternis of demonisch. Onder de vijanden bevinden zich nu ook vroegere vrienden, de kerken der christenheid, regeringen, onderwijssystemen, de media; oftewel de gewone wereld. Deze houding wordt als "middel tot redding" beschouwd.
5. INBREUK OP TIJD EN ENERGIE
De groepering controleert en gebruikt haast alle tijd en energie van haar leden voor groepsaktiviteiten. De leden bevinden zich meestal in een aanhoudende toestand van mentale en lichamelijke uitputting.
Gevolgen van deze inbreuken
1. VERANDERINGEN IN PERSOONLIJKHEID
Bloedverwanten zullen zeggen dat zij de persoon niet meer terugkennen. Het lid van de sekte ziet zichzelf als "rechtvaardig", en dit weerspiegeld zich in zijn gehele houding ten opzichte van buitenstaanders, zodat hij nu kan overkomen als afwijzend en hatelijk.
2. VERLIES VAN IDENTITEIT
Iemand kan zichzelf, los van de groepering, niet meer zien als een individu. Sommigen veranderen zelfs hun naam om met hun vroegere leven te breken.
3. VERVOLGINGSWAAN
Elke keer dat er iets negatiefs gezegd wordt over de groepering, juist of onjuist, wordt dit beschouwd als "vervolging". Ook kritiek op de man af wordt gezien als vervolging, enkel omdat sekteleden de enige "werkelijke Christenen" of "verlichten" denken te zijn, en er niet bij stilstaan dat de persoon zelf iets verkeerds zou kunnen doen. Terzelfdertijd meent men echter de vrijheid te hebben alles te kunnen bekritiseren wat iemand ook gelooft, zegt of doet, omdat "het gelijk aan hun kant is".
4. MAATSCHAPPELIJKE VERVREEMDING
Sekteleden kunnen hun vaardigheid verliezen om sociale kontakten te leggen buiten de groepering. Dit kan zover gaan, dat iemand die de sekte verlaat niet meer in staat is om zijn tijd in te delen of om eenvoudige beslissingen te nemen. Zijn wereldbeeld verandert en hij ziet de wereld door de ogen van zijn leiders. Hij wordt erg naïef ten opzichte van het normale leven.
5. ERNSTIGE SCHULDGEVOELENS
Alle bezigheden die iemand had voordat hij zich aansloot worden nu een aanleiding om zich tekort te voelen schieten, omdat voortaan dingen die "goed en waardig zijn voor het eeuwige leven" moeten worden nagestreefd. Kleine misstappen worden opgeblazen, zodat leden zich constant schuldig voelen aan het overtreden van zelfs de meest onbeduidende regel. Omdat men denkt dat men niet genoeg doet, voelt men zich schuldig. Omdat men zich afvraagt of een bepaalde manier van ontspanning wel gepast is, voelt men zich schuldig. Zelfs het rationeel denken is een struikelblok geworden.
Nawoord:
Overal waar mensen zich organiseren is er sprake van een geven en nemen, en moeten er concessies gedaan worden, waardoor individuele rechten enigermate beknot worden ten gunste van het groepsbelang. In elke religie zullen daarom enkele of meerdere van de bovenstaande kenmerken aan te wijzen zijn. Men kan derhalve niet een religie, die men niet goed begrijpt, zonder meer een sekte noemen. Wel moet de bovenstaande uiteenzetting voldoende zijn om kwalijke tendensen in een religie te onderscheiden, zodat men bewustere keuzes kan maken.
Aan de ene kant van het spectrum van geloofsrichtingen kan gedragsbeïnvloeding beschouwd worden als positief en opbouwend, begrip en keuze bevorderend, terwijl de integriteit van het individu gerespecteerd wordt. Aan de andere kant van het spectrum moet men gedragsbeïnvloeding herkennen als typerend voor een sekte, afbrekend, begrip en keuze beperkend, terwijl de persoonlijke integriteit ondermijnd wordt. Omdat gedragsbeïnvloedingstechnieken op zichzelf niet goed of kwaad zijn, kunnen ze ethisch verantwoord en om praktische redenen gebruikt worden om onze levens te verrijken, keuzes te vermeerderen, en onze creativiteit en individualiteit volledig tot zijn recht te doen komen.
Deze technieken kunnen echter ook gebruikt worden om iemands individualiteit om zeep te helpen, de persoonlijke groei te belemmeren, en van volgelingen willoze geestelijke slaven te maken, zoals aangetoond is door Jim Jones, David Koresh, en Adolf Hitler. Mensen kunnen op een dusdanig misleidende wijze gemanipuleerd en geïndoctrineerd worden dat zij hun eigen gevoelens, denkvermogen en vaardigheid in het maken van volwassen beslissingen gaan wantrouwen. Kwaadaardige sektes zijn er op uit mensen te misbruiken om hun macht te vergroten en om geldelijk gewin. Zij bestaan om totalitaire dictators, en niet om de leden ervan, te dienen. Zij hebben het verlangen door macht te besturen, en niet de macht der liefde. Charismatische leiders kunnen vaak de verleiding niet weerstaan om op een gevaarlijke manier hun macht over anderen uit te buiten.
Het op een goede manier gebruik maken van gedragsbeïnvloedingstechnieken zou door onszelf moeten gebeuren, niet door een of andere ver verwijderde gezagsfiguur. De werkelijke geestelijke gezindheid vraagt naar persoonlijk bewustzijn en verantwoordelijkheidsgevoel. Het recht om te geloven waarvan wij overtuigd zijn moet overeind gehouden worden. Het is echter wel zo dat gedragspatronen ter discussie gesteld moeten kunnen worden, met het oog op het beschermen van de menselijke vrijheden. Een goede maatstaf, om het karakter van onze betrokkenheid bij een religie, groepering of organisatie te toetsen, is te vinden in objectieve criteria zoals b.v. die welke beschreven zijn in de Verklaring van de Universele Rechten van de Mens (verkrijgbaar in de meeste bibliotheken en bij Amnesty International).
Bron
--------------------------------------------------------------------------------
PSYCHOLOGIE EN GEESTELIJKE BEWEGINGEN
Introductie:
Michael Rogge blikt terug op vijftig jaar ervaring met geestelijke bewegingen. Hij is bijzonder geïnteresseerd in hun invloed op leden, waarmee hij gedurende lange tijd over de gehele wereld kontakt heeft gehad. Het is hem opgevallen dat een groep zich altijd volgens een bepaald patroon ontwikkelt. Als mensen tezamen komen met een gezamenlijk doel voor ogen ontwikkelen zich psychologische processen, zonder dat zij zich daar zelf rekenschap van geven. Hieronder enige van zijn observaties.
Psychologische groepsmechanismen
Alvorens te beginnen wil ik er duidelijk over zijn dat ik er niet op uit ben om leden van sekten of bewegingen te kleineren. Integendeel, ik ben er zelf lid van. Dat betekent echter niet dat we onze ogen moeten sluiten voor de psychologische processen die er zich binnen afspelen. Als die niet onder ogen gezien worden kunnen zij knagen aan de wortels van een beweging, of die in een richting sturen die de oorspronkelijke oprichter nooit bedoeld had. Als mensen zich scharen in groepen onderwerpen zij zich aan onderbewuste dwangmatigheden, waar zij zich nauwelijks van bewust zijn.
Toch is bundeling van krachten en onderling kontakt zeer belangrijk om een gemeenschappelijk doel te bereiken, een visie uit te dragen en er naar te leven, of innerlijk een transformatie teweeg te brengen, die alleen niet bereikt had kunnen worden. De medemens houdt immers de zoeker altijd een spiegel voor.
Hieronder volgt een voorlopige opsomming van de factoren die bij geestelijke bewegingen een rol spelen. Een psycholoog zou hetzelfde kunnen doen voor andere groeperingen, zoals postzegelverzamel-, of sportverenigingen (altijd doen een paar bestuursleden het werk, terwijl anderen toekijken, of bekritiseren, etc. etc.). Victor Mansfield heeft de diepte-psychologie in de guru-discipel verhouding belicht. Margeret Singer deed dat voor groepen die zich bezighouden met gezondheidsbevliegingen, commerciele zakelijke trainingsprogramma's, cursussen om snel rijk te worden enerzijds, en anderzijds fundamentaliste religieuse sektes, en groepen die zich bezighouden met trainingen gebaseerd op disciplines uit diverse kulturen, om er financieel beter van te worden. Bij hen zijn de volgende tendensen tot dubieuse vormen uitgegroeid.
Op die zal ik mij niet richten. Ik wil het hebben over de bekende geestelijke en religieuse bewegingen, waarvan vele van ons lid zijn omdat ze ons voldoening geven en onze geestelijke aspiraties er in vorm krijgen. Als ik ongewild de lezer in zijn oprechte overtuiging gekwetst heb, bied ik al bij voorbaat mijn verontschuldigingen aan. Mijn enige bedoeling is om zijn, of haar aandacht te vestigen op struikelblokken, die zich misschien helemaal niet voordoen in zijn/haar situatie.
De hoofd kenmerken:
In welk opzicht stemmen kenmerken en krachten binnen geestelijke bewegingen overeen?
1. De beweegredenen van de leden om zich aan te sluiten.
2. Het gezag van de leider/oprichter.
3. Geloof in een leer, openbaring, of uitspraken.
4. Alleenzaligmakendheid van de beweging.
5. Verlossing door doop, inwijding, of bekering.
6. Geloof in een voorspelling, of profetie.
7. Geloof tegenover intellect.
8. Gezamenlijke beoefening van een ritueel.
9. Offervaardigheid, geheimzinnigheid rond financiën. Gunsten voor de welgestelden.
10. Afkeurenswaardig gedrag van leden onderling.
11. Angst voor uitzetting.
1. Beweegredenen voor leden om zich aan te sluiten.
Er zijn vele soorten leden, ieder met zijn eigen motivatie.
Ten eerste zijn er degenen die zich hebben laten leiden door een oprechte geestelijke aspiratie, bereid om daar een offer voor te brengen.
Anderen hebben gezocht naar een waarheid die de gruwelijke werkelijkheid te boven gaat, verklaart en een uitweg wijst.
Een persoonlijk gevoel van gemis, een verborgen gehouden afwijking, een lang gekoesterde intieme brandende vraag die naar een oplossing, een sleutel doet verlangen, is een andere beweegreden.
Ook een gevoel van isolatie en eenzaamheid kan tot aansluiting doen besluiten. Gemis aan werkelijk goede kontakten kan een persoon doen verlangen naar een broederschap van gelijkgestemde zielen. De doeleinden van die groep moeten begrijpbaar blijven en niet te hoog gegrepen. Een godsdienstige achtergrond zal hen doen neigen naar een Christelijke sekte als de Jehova Getuigen.
Voor jongeren kan het een uitweg betekenen om niet de grauwe harde materialistische maatschappij te hoeven binnentreden. Zij zijn in een idealistische levenscyclus, bereid om studie en carrière op te geven voor een waardig doel. Sommige oudere mensen kunnen nooit tot een keuze komen en dwalen van de ene groep naar de andere, zonder ooit het ideaal te vinden.
Hoe afhankelijker de persoon is, des te meer zal hij gebonden geraken aan de gemeenschap van zijn keuze. Leden die groep-mechanismen onderkennen en bereid zijn met ze te leven ter wille van hun toewijding aan het ideaal, zullen het meeste profiteren, zij het dat ze misschien niet de waardering oogsten die hen toekomt.
2. Het gezag van de leider, oprichter.
Geestelijke bewegingen ontstaan gewoonlijk rond een vader/moeder figuur die, vanwege een bijzondere openbaring, boodschap, waarheid, of inzicht, vertrouwen en gezag heeft verkregen. Zijn/haar charisma heeft een kring van trouwe volgelingen doen ontstaan die geen kwaad van hem/haar wil weten, ondanks dat de levenswandel wel verwondering en zelfs twijfel kan wekken.
De leider ontleent zijn prestige aan het gezag van een geëerd geestelijk persoon in wiens voetsporen hij treedt, een esoterische traditie die hij vertolkt, zijn nobele afkomst, of de wijsheid van een grote geest die hij doorgeeft.
Hij vertegenwoordigt het arche-type in het onderbewustzijn van de aanhangers - de wijze vader, of moeder. Op volgelingen die hun vader/moeder complex op hem/haar projecteren oefent hij een dwingende invloed uit. Hij kan ook totale overgave aan zijn pad eisen (Barry Long).
Vrouwen hebben de neiging om verliefd te worden op het leiderfiguur, verafgoden hem, doen alles om bij hem in het gevlei te komen. Het liefst maken zij zich onmisbaar in zijn onmiddellijke nabijheid. Langzaam nemen zij de macht over. Zijn er meer vrouwen in het spel dan kan een hevige jaloesie ontbranden die zijn repercussie op de gehele beweging kan hebben (Osho).
Tijdens zijn leven kan de leider door zijn gezag uitwassen bijsturen, reageren op reacties uit de buitenwereld, de leer her-interpreteren. Na zijn dood verdwijnt die flexabiliteit, een status quo treedt in. Tenzij dan een verlicht figuur (een Paulus) hem opvolgt, die een nieuwe wending geeft aan de ingeslagen weg (ten goede of ten kwade), maakt zich rigiditeit meester van de beweging.
3. Geloof in een leer, openbaring of uitspraken.
De uitspraken van de leider worden gedaan met grote zekerheid, alsof het het woord van God betrof en soms als zodanig voorgesteld. Hoe ondoorgrondelijker de uitspraken hoe beter. Begrijpbaarheid is geen noodzaak voor de geheime leer. Tenslotte gaat die het verstand te boven en berust op strikt geloof. Veelvuldige herhaling van de standpunten kan leiden tot het gevoel van grote logica en vanzelfsprekendheid.
Leden geven nieuwe betekenis aan woorden, spreken met elkaar in een begrippen-taal die als jargon op de buitenstaander overkomt (groepstaal). Het gevolg is dat men zich nauwelijks begrijpelijk naarbuiten kan uitdrukken of begrippen uitleggen. Daardoor gaat kontakt met de buitenstaander verloren (De 4de Weg van Ouspensky/Gurdjieff).
4. Alleenzaligmakendheid van de beweging.
Bewegingen plegen zich boven de anderen te stellen. Er moet tenslotte een goede reden bestaan om zich uitgesproken bij hen aan te sluiten. Sommigen presenteren zich als de enige weg naar verlossing. Zij zijn God's uitverkorenen als het ware. Anderen wekken bij aanhangers verwachtingen, waarvan de inlossing telkenmale naar de toekomst verschoven wordt.
Andere groepen zijn modern en staan zich voor op openheid. Bij hen hoeft men geen leer of meester te volgen. Kortom spirituele bewegingen bieden een boeket van redenen aan voor hun alleenzaligmakendheid.
Hieronder volgen enkele:
Nog nooit is de mensheid, dank zij de leider, deze methode, uitleg, of benadering geboden.
Schenk geen nieuwe wijn in oude vaten.
God's, of een bovenaardse, nieuwe boodschap aan de mensheid voor deze tijd.
Ophanden zijnd gevaar (atoom explosie, klimaatsverandering, milieuverontreiniging) roept om drastische maatregelen. Slechts voor de trouwe volgelingen bestaat nog een uitweg, mits zij zich volledig inzetten.
Een nieuw inzicht in een heilig boek (Bijbel) dank zij de openbaring/inzichten van de leider.
Een esoterische traditie, eens slechts toegankelijk voor adepten, wordt nu onthuld.
Een nieuwe leer/visie, gebaseerd op de laatste wetenschappelijke ontdekkingen, onthult de ware aard van de werkelijkheid.
De enige weg tot verlossing van de satanische aantrekkingskracht van de aarde, begeertes, of wedergeboorte cyclus, is het door de groep uitgestippelde werk aan zichzelf, hun discipline, of geloof, dat leidt naar de eeuwigheid, de multi-dimensionale werkelijkheid.
Voorbereidingswerk voor de komst van de toekomstige wereld leraar, messias, avatar.
Opmerkelijk is de felheid waarmee groepen elkaars verschillen benadrukken. Hoe dichter bewegingen bij elkaar staan hoe venijniger de rivalen worden bestookt, veel meer dan groepen die verder af staan. Dit doet zich in het bijzonder voor als een groep zich splitst. In het Christendom werd geen middel geschuwd om andere volgelingen van hetzelfde geloof, die er een andere mening op na hielden, te bestrijden. Het leidde tot afschuwelijke oorlogen.
Ondanks hun vredelievende voorkomen hebben ook nieuwe spirituele genootschappen als de Theosofie en Rozenkruizers, na splitsingen, oud-leden fel beschuldigd.
Aanvallen op paranormale genezing en zienswijzen door de Stichting Skepsis doen denken aan de geloofsijver van een Christelijke kruistocht. Haar amerikaanse evenknie, de CSICOP, zou banden hebben met The American Humanist Association met zijn rationalistisch/materialistische zienswijze uit het begin van deze eeuw. In psychologisch opzicht onderscheiden zij zich echter niet van de hier genoemde geestelijke bewegingen.
5. Verlossing door doop, inwijding of bekering.
Sommige sekten trekken maar al te gaarne volgelingen. Zij heffen soms hoge instap- en contributiegelden. Anderen bekeren uit geloofsijver.
Veel bewegingen werpen echter een dam op door middel van een inwijding om de geschiktheid van de beginneling te testen alvorens hij als lid van de groep wordt aanvaard. Daarna zullen zij deel hebben aan de toekomstverwachtingen. Eenmaal als lid aanvaard zullen zij trouw blijven, uit angst uitgestoten te worden.
De nieuw aangekomene kan een bekering ondergaan, waardoor een geheel nieuwe visie op de betekenis van het leven ontstaat, meestal zoals de sekte die ziet. Zijn vroegere leven en alle kontakten verliezen hun waarde. Wellicht heeft hij al zijn vroegere "zonden" opgebiecht aan de gemeenschap om schoon schip te maken. Daarna voelt hij/zij zich verlost - een gevoel van vrede, geluk en transcendentie vervullen hem/haar.
6. Geloof in een voorspelling of profetie.
De zelfmoord acties bij sektes als de Heaven's Gate hebben dringend de aandacht gevestigd op de rol van voorspellingen en de daardoor geschapen verwachtingen. Prof. F.Rutten verwachtte stellig de terugkeer van Jezus op 11 april 2002 tussen 20u.30 en 20u.45 en toog met 200 gelovigen naar het Spaanse dorpje Garabandal om het wonder te aanschouwen.
Gemeenschappelijk geloof in een voorspelling is namelijk een krachtig bindmiddel. De aantrekkingskracht van de eerste Christelijke gemeenschappen wordt o.a. verklaard door de verlossing die zij in het vooruitzicht stelden bij het naderende einde van de wereld. De bekeerlingen wachtte Gods koninkrijk op aarde.
Volgens Mattheus 24:23 voorspelde Jezus aan zijn toehoorders: "Deze generatie zal niet voorbijgaan alvorens deze dingen zijn geschied." Naar gelang de tijd verstreek putte men zich uit in allerlei argumenten om het uitblijven van het einde der tijden te verklaren. Een van de slappe excuses was dat de profetie slechts de vernietiging van Jeruzalem betrof. Dat verklaarde nog steeds niet waarom alle andere uitspraken in het Nieuwe Testament impliceerden dat het ophanden zijnde Laatste Oordeel in hun levensdagen verwacht mocht worden.
Jehova's Getuigen hebben zich er op voorgestaan de eindtijd aan de hand van de bijbel te kunnen berekenen. Oudere leden die daar geen moment aan twijfelden, hebben de ontluisterende ervaring moeten ondergaan verschillende malen in hun leven het uitblijven van het aangekondigde onheil te moeten bagatelliserenen om hun gezicht te redden.
Maar voorspellingen zijn niet voorbehouden tot geloofsgemeenschappen. De New Age beweging wekt ook verwachtingen. Vijftig jaar lang is al een ophanden zijnde landing van vliegende schotels voorspeld. Verschillende UFO groeperingen hebben zich opgeworpen als eerste kontaktpersonen voor buitenaardse wezens.
In andere bewegingen was de wederkomst van Christus een centraal thema (Benjamin Creme). In de Theosofie werd het naarbuiten treden van de Meesters van Wijsheid in 1975 verwacht. De trance-boodschappen van Edgar Cayce leiden bij velen tot het geloof in ophanden zijnde natuurrampen. De obscure kwatrijnen met astrologische voorspellingen van Nostradamus uit de 16de eeuw hebben de geesten al eeuwenlang bezig gehouden. Zij het dat ze telkens weer verschillend werden uitgelegd om ze te rijmen met de gebeurtenissen van die tijd.
Toch kunnen ze aanwijzingen bevatten. Bij de ramp in Amerika vlogen twee vliegtuigen te pletter op het World Trade Center in New York. Het 87ste kwatrijn in het eerste boek van zijn Centuries zou kunnen slaan op een geweldig vuur dat wolkenkrabbers in New York doet sidderen. Ook kwatrijnen IX, 92 (Bush bezoekt niet onmiddelijk de plaats des onheils New York) en X, 59 (World Center zakt in) zouden aanwijzingen bevatten.
Opmerkelijk is dat deze voorspellingen het onheil niet hadden kunnen doen voorkomen. Slechts achteraf kan men hier aanwijzingen in zien.
Sociologen hebben de gevolgen van het niet in vervulling gaan van voorspellingen bij een UFO groep bestudeerd. Tegen de verwachting in leidde dat in den beginne tot versterking van de onderlinge band. Het uitblijven van een gebeurtenis werd geweten aan een misverstand, onvolledige inzet, of gebrek aan geloof van de leden. Om het hoongelach van de vijandige buitenwereld te ontlopen bouwden ze een nog hechtere muur om zich heen. Maar als een voorspelling ook de derde keer niet uitkwam sloeg teleurstelling toe en zette verloop in.
Men vraagt zich wat dit betreft af hoe het met de groep People Forever International die enige jaren geleden in de publiciteit kwam doordat men verkondigde door onwankelbaar vertrouwen onsterfelijk te worden. Hoeveel leden zouden er moeten sterven om hun geloof aan het wankelen te brengen? (Na het schrijven van deze tekst in 1996 blijkt deze sekte in 1998 opgeheven te zijn na sterfgevallen onder haar aanhangers!)
Toch zien we dat Jehova Getuigen door gemanoeuvreer met Bijbelse teksten onuitgekomen voorspellingen behendig weg kunnen redeneren.
Men zij gewaarschuwd: geloof in voorspellingen kan leiden tot desastreuze gevolgen
7. Geloof tegenover intellect.
De hoeksteen van het geloof van orthodoxe Christenen is het absolute geloof dat de Bijbel het woord van God is . Intellectuele analyse van de feiten die het geloof ondersteunen staat gelijk aan ketterij. Hetzelfde geld voor de Islam en de Koran.
Vaak leiden de oefeningen, ritueel en herhaling tot het verlagen van de bewustzijnsdrempel. Suggestie begint dan een belangrijke rol te spelen. Leringen en geloofsartikelen worden dan als de absolute waarheid ervaren. De toestand van zeker weten treedt in. Er is geen spoor van twijfel meer over alles wat wordt onderwezen, al is het zonder enige feitelijke onderbouwing.
8. Gezamenlijke beoefening van een ritueel.
Samenzang, ritueel en (onbegrijpbare) handelingen zijn sterk bindende factoren. Daarnaast zijn er een speciaal dieet, naamsverandering, kleding, of een gemeenschappelijke tegenzin in iets of iemand.
Gemeenschapswerk geeft het gevoel samen bezig te zijn en verenigt zodoende de deelnemers. Dat geldt ook voor publieke bekeringsacties, verbouwing en vernieuwing van de groepslokalen, secretarieel en huishoudelijk werk (School voor Filosofie). Een dunne lijn scheidt hier deelname van exploitatie.
Dubieus kunnen bijeenkomsten (encounter, oer-schreeuw) genoemd worden, die vooral in de jaren zeventig in zwang waren. Deelnemers werden dan aangezet om elkaar om beurten te bekritiseren. Het gevolg was vaak dat de uitverkorene in een crisis raakte onder druk van de absurde beschuldigingen en beledigingen, waardoor een soort hersenspoeling optrad.
9. Offervaardigheid, geheimzinnigheid rond financiën, gunsten.
Financiën zijn altijd een heikele zaak. Groepen zijn altijd uit op groei. Daarbij spelen financiën een belangrijke rol. Het afleggen van verantwoording daarvoor wordt niet opportuun en op zijn plaats geacht. In deze lacune willen bestuursleden wel eens onachtzaam worden in het besteden van de ontvangen contributies.
Ambitieuse plannen vereisen veel geld. Dit is de ideale broedplaats voor gunsten aan tot filantropie neigende welgestelde leden. De gulle gever wordt eerder in vertrouwen genomen en toegelaten tot de kring van vertrouwenspersonen, tot ongenoegen van de minderbedeelden.
Van leden wordt vaak verwacht dat ze diensten verlenen aan de groep. Dat wordt eerst dubieus als zich dat ook uitstrekt tot werk in commerciele ondernemingen en winkels (Paideia). Men zal zich er bij neer moeten leggen dat de meeste bewegingen er financieel op vooruitgaan in de loop der jaren. Verzoeken om restitutie van bijdragen worden zelden of nooit ingewilligd.
10. Afkeurenswaardig gedrag van leden onderling.
Mensen in een kudde vertonen nu eenmaal niet de beste zijde van hun aard. Onderbewuste drijfveren nemen het van hen over. Dit geldt ook voor de mens die naar het geestelijke streeft. Hij kan een gespleten gedragspatroon ontwikkelen. Enerzijds is er de geestelijke persoonlijkheid, van wie men de indruk heeft meester te zijn over zijn driftleven. Hij is wijs, vriendelijk en verheven naar buiten toe. In de schaduw schuilt echter de persoonlijkheid die naar de achtergrond verbannen is, behept met alle verdrongen menselijke zwakheden. In onbewaakte ogenblikken ziet het zijn kans om de kop op te steken en zich uit te leven, zonder dat de persoon zelf zich dat bewust is. Het gevolg is liefdeloos gedrag, afgunst, kwaadsprekerij, scherpe tong, ongevoeligheid, ongefundeerde kritiek en erger, dat geheel indruist tegen het beeld dat men heeft van een dergelijk charismatisch figuur. Dit hoeft zich niet tot de leiders te beperken - voor ieder die naar het hogere streeft staat deze valkuil open. Het onverklaarbare gedrag leidt tot bittere teleurstelling en verloop van leden. Indien de persoon zich wel bewust wordt van de aard van zijn gedragingen, kan berouw en een schuldcomplex het gevolg zijn.
11. Angst voor uitzetting.
Hoe meer leden zich overgeven aan een groep, des te meer zij reden hebben om uitzetting te vrezen. Zij hebben er misschien hun spaarpot in geïnvesteerd (Scientologie), of een percentage van hun inkomen afgedragen hebben, hun studie nooit afgemaakt hebben, of kansen voor een carrière laten schieten.
Een lid kan zich vervreemd hebben van familie en vrienden. Zij hebben zijn plotselinge bekering niet kunnen volgen, noch waarderen. Zijn fanatisme en geloofsijver hebben hen schuw gemaakt. De bekeerling heeft daarop steun en begrip bij zijn nieuwe vrienden gevonden.
Isolatie van de vroegere omgeving kan ook van de groep zelf uit gaan. Vroeger kleedden leden van de Bhagavan beweging zich in het rood/oranje en droegen mala's met een foto van hun meester om de hals. Zodoende zonderden zij zich af van de wereld. De Hare Krishna beweging gaat zelfs verder. Hun leden gaan de straat op in oosterse gewaden voor hun zang en dans routines.
Bij de meeste bewegingen is de vervreemding veel meer subtiel en het noodzakelijk gevolg van hun houding tegenover de materialistische maatschappij.
De ware aard van de zogenaamde vriendschappen binnen de groep wordt eerst onthuld nadat een gelovige de gemeenschap verlaten heeft. Tijdens hun lidmaatschap hebben ze dit wel eens zien gebeuren, maar het viel niet op omdat de zonden van de afvallige breed uitgemeten werden. Als degene het zelf overkomt ervaart hij de vernedering van niet meer gegroet te worden door zijn vroegere vrienden. Zijn huwelijk kan op spel komen te staan, zijn kinderen herkennen hem niet meer. Hij zal zich diep schamen voor de intieme geheimen die hij in momenten van vertrouwen aan de gemeente opgebiecht heeft. De uitgestotene voelt zich in een afgrond geworpen. Verstoken zijn van alle sociale kontakten, het leven te zien instorten, is een schokkende ervaring. De wanhoop waartoe het kan leiden is van een niet te onderschatten diepte. Het ex-lid wordt verbitterd en kan zelfs in een suicidale toestand geraken.
>> Met deze treurige kanttekening over extreme situaties kom ik aan het eind van mijn observaties. Leden die lid zijn van een beweging herkennen misschien enige van de genoemde overeenkomsten en mechanismen.
Zo opgesomd zou de eerste reactie kunnen zijn om nooit tot een groep toe te treden. Laten we echter wel in gedachten houden dat het juist een uitdaging moet zijn om deze obstakels het hoofd te bieden om vruchten te plukken uit het samengaan met gelijkgestemden. Een vereiste is dat de geschetste automatismen worden onderkend en niet weggewuifd. Hoe dichter mensen op elkaar leven hoe meer spanningen op zullen treden. Weinig communes (Walden) zijn een lang leven beschoren. Hoofdkwartieren staan erom bekend broeikassen te zijn van kwaadsprekerij, afkeer en cynisme.
Laat dus niet de moed varen en sluit u aan bij een groep die u het beste ligt. Een verliefd stel trouwt per slot rekening ook, zonder acht te slaan op alle echtelijke schipbreuken die ze om zich heen zien. Zij hebben genoeg liefde en vertrouwen om een duurzame gemeenschap met elkaar aan te durven zonder zich over de gevolgen te bekommeren.
Zich betrokken voelen bij andere mensen leidt tot persoonlijke groei, als voorzien wordt wat het met zich meebrengt. De medemens houd je altijd een spiegel voor. Hoe meer men op eigen benen staat, hoe meer men de vruchten zal plukken van samenwerking met anderen. Het gezegde "Het is beter te geven, dan te nemen" is niet slechts moralistisch bedoeld. Ze is hier zeker van toepassing.
© MICHAEL ROGGE
Bron
Bovenstaand artikel verscheen in het tijdschrift BRES van okt/nov '96.
21 feb 2008
- meld ongepast verhaal
-
Tany
vrijdag 22 februari 2008 01:41
Ergens wil ik hier dus op gaan reageren met het feit dat wij, Jehovah's getuigen, ons niet bestempelen als sekte. En ook kan ik alles gaan weerleggen uit dit artikel.
Maar ik weet dat het geen zin heeft omdat het mijn woord (die van een Jehovah getuige) tegen het die van 'jullie' is. En wie is jullie? Wie de schoen past, trekt um aan.
Ik ben overigens van mening dat je niet alles uit tijdschriften/artikelen/brochures/boeken kan halen. Je moet dingen zelf mee hebben gemaakt, gezien hebben, gedaan hebben om het pas echt te begrijpen. -
nachtwaker (opgeheven op 9-8-2009)
vrijdag 22 februari 2008 15:28
Op zich wel een interessant verhaal..
Log in om een reactie te plaatsen.
- O 21 feb 2008 sekten ( 2 )
- O 12 feb 2008 liefde zonder oordeel ( 1 )
- O 11 feb 2008 zijn jonge heer ( 1 )
- O 11 feb 2008 jehovahs aan de deur ( 11 )