ZONDAG: HET 
MERENDEEL  VAN DE RUIM 10.000
 [NU BIJNA 25.000] ZIELEN TELLENDE GEMEENTE PUTTEN
 [DUS ´T DORP ZELF MET OMLIGGENDE BUURTSCHAPPEN] placht zondagmorgen halftien ter kerke te gaan? 
De meeste waarschuwingen voor de razzia kwamen 
die zondagmorgen 1 oktober 1944 dan ook juist vóór 
of tijdens die kerkdiensten! 
 
Zaterdagsavonds was dominee De Ruig van de gereformeerde kerk 
naar kerkenraadslid Koelewijn gegaan met het bericht: 
¨Mòrgen hebben wij razzia!¨ 
Moest men kerk houden of niet? 
Besloten werd om de dienst doodgewoon te laten dóórgáán! 
Er waren àl zó váák gerùchten óver komende razzia´s geweest en bovendien moesten beslissingen 
van dien aard door de héle kerkenraad worden genomen?! 
Zondagmorgen kwart over negen ging Koelewijn naar de kerk. 
Één van de kerkenraadsleden kwam uit de richting van Ermelo en vertelde dat ´t in die buurt 
erg onrustig was. 
Hij had de overvalwagens met Duitse soldaten erin zien rijden! 
Toen stormde politieman Jansen de consistoriekamer binnen en vertelde van de afzetting van Putten. Nú moest men snel de mannen in de kerk waarschuwen? 
Toen de voorafgaande week de geruchtenstroom aanzwol, had dominee De Jager, 
die al met emeritaat was, met zijn opvolger De Ruig, die tot de gevaarlijke leeftijdscategorie behoorde, afgesproken dat, mòcht er íets gebeuren, híj zòndag de dienst leiden zou! 
Die zondagmorgen zat De Jager in de kerk toen een ouderling hem vragen kwam òf hij wìlde waarnemen? 
Eerst moest hij de mannen van de leeftijd van 17 tot 50 jaar - dé gebruikelijke leeftijdscategorie 
bij razzia´s - áánsporen om weer naar huis te gaan? 
Daaròp ving hij áán met de dienst - geen speciale, maar de gewone bediening des woords! 
In de Oude Kerk in het centrum van het dorp preekte de hervormde dominee Hòlland! 
Óók híj was gewaarschuwd, maar hij liep zelf vanwege zijn alreeds gevorderde leeftijd - ook hij was met emeritaat - géén geváár! 
De mannen in de kerk die wèl een risico liepen, werden door ouderling Schuitemaker gewaarschuwd en verlieten de kerk! 
Evenmin als De Jager voelde Holland die zondagmorgen de behoefte òm ´n bijzondere preek te houden, maar hij sprak ´gewoon´, 
over HOSJEA 6:1. 
{Holland preekte naar aanleiding van: 
¨KOMT ÈN LÁÁT ÒNS NU WEDERKEREN TÒT DEN HEERE, WANT HIJ HEEFT VERSCHEURD ÈN HÍJ ZÀL ÒNS GENÉZEN; OMDAT HIJ ONS HEEFT GESLÁGEN ÈN ÒNS ZÀL VERBÌNDEN!¨}
 
Óók in de de katholieke kerk van Putten waarschuwt pastoor Bollinger de mannen! 
Na afloop van de dienst vertelde men Holland in de consistoriekamer dàt er búiten geschóten werd! 
Thuis, bij de lunch, kregen zijn vrouw en hij te horen dat de mensen hun huis niet meer úit mòchten?! 
Zíj zaten echter aan de achterkant van hun huis en merkten daarom niet wàt er búiten gebeurde!? 
Holland ging na het eten naar boven om wat te rusten, maar werd na verloop van tijd geroepen,
 ´en tóen vertelden ze mij, dat er veel menschen naar de kerk gingen! 
Verschillende soldaten gingen de huizen ìn èn námen menschen méé, òf zéiden, 
dat de menschen zèlf naar de kerk moesten kómen!´ 
Holland ging ook naar de kerk, maar werd nèt tóen hij làngs de schóól líep, tegengehouden en móest de schóól ìn! 
Tegen de tijd dat de kerken die zondagochtend úitgingen, was hééΔΊ Pùtten àl àfgezèt?! 
Níemand kòn nú nòg èrìn òf èrúit! 
Langs òmwégen probeerden vélen tòch nog thuis te komen!? 
Sommige kerkgangers probeerden het door ´t buurtschap Halvinkhuizen, 
maar óók dàt lùkte àl niet méér! 
Èlk páádje bléék àfgezèt? 
Tenslotte gaven ze het òp & gingen ze
 naar Putten terug! 
Dìt wèrd ook hóóg tíjd, 
want de Duitse soldaten begonnen òp 
hèn te schieten èn de 
kógels vlogen hen 
òm de 
óren
...
