VERLEDEN, HADDEN 
HISTORICI DE TAAK OM ALLES WAT NIET 
IN DE RECHTS-GANG PÀST AAN DE ORDE TE STELLEN 
EN OM OP HÙN BEURT TE KOMEN 
MET ´N VISIE ÒP OORLOG 
EN BEZETTING?! ´n Nationaal 
 historisch onderzoek 
door ´t Rijksinstituut voor 
Oorlogsdocumentatie in A´dam beperkte zich 
tot ´n zeer globale verslaglegging vàn het gebeurde!? Dé vráág náár ´t wááròm èn hóe 
vàn ´t Duitse optreden had dáárìn duidelijk nog géén prioriteit?! De uiterst behoedzame manier waaròp historici toen & láter te wèrk gìngen als zij óver
 de razzia schreven, heeft al grote invloed 
uitgeoefend òp de hèrìnnering 
áán díe oktoberdagen
 van 1944! 
Tot op 
de dag van vandaag
 is deze herinnering sterk onderhévig áán legendevòrming! 
Vooral de opvattingen die in de eerste naoorlogse jaren in de psychoanalyse opgang maakten 
óver hèt léven ìn concentratiekampen, hèbben gestàlte gegéven aan de herìnnering áán die razzia van Putten! Het beeld van de reacties van de Puttenaren in de Noord-Duitse concentratiekampen 
dat een aankomend psychiater & lotgenoot v/d Puttenaren kort na de oorlog neerlegde 
in een artikel, heeft sindsdien de lokale Puttense en nationaal-Nederlandse
 herinnering aan Putten 
bepaald!
Aan ´t begin 
van deze geschiedenis 
v/d collectieve herinnering aan de razzia staan de ervaringen v/d Puttense bevolking 
in de eerste jaren na oktober ´44. Deze kunnen worden getraceerd uit krantenartikelen uit die tijd, 
uit de processen-verbaal uit de eerste naoorlogse jaren in verband met de processen tegen Christiansen & tegen Fullriede, & uit de interviews die ´n medewerker 
v/h RIOD heeft afgenomen. 
In 1947 
werd ruim 70 Puttenaren 
die de razzia & brandstichting hadden meegemaakt 
en de Duitse concentratiekampen hadden overleefd, naar hun ervaringen gevraagd. 
Onder hen waren gezagsdragers in Putten & toeschouwers van de razzia, politiemensen & ambtenaren, NSB´ers èn leden van de verzetsgroep die de aanslag op die rijksweg tussen Nijkerk & Putten had gepleegd, en teruggekeerden uit de Duitse 
concentratiekampen. 
De ouwe 
jonge Mor keek 
natuurlijk ook vooral met die ogen 
naar de diverse bewoners van tientallen landen & streken 
barstensvol burgeroorlogen & verwante conflicten in Italië en Griekenland, 
Turkije, Israël, Jordanië, Aegypte, Palestina, Syrië, Libanon, Iran, Afghanistan, Pakistan en India, 
Japan, Azië & Arabië, Rusland, China, Zuid-oost-Azië & hun eeuwenlange kolonisten, bezetters & allerhande bevrijders in Afrika, Indonesia & 
verre uithoeken waar al eeuwen 
´hommeles´ heerst in alle 
toonaarden........
