28202/45 Hóe begrìppen verànderen ìn Tíjd & Rúimte


HÓE
MVD DÀT
WÉÉT? Dóór 't
WNT te raedplegen, hèt
ìmpósànte Woordenboek der Nederlandsche Taal.
Tegenwoordig kan dat digitaal! 't GÓEDE aan dìt woordenboek is,
dat het zijn bronnen vermeldt èn de éérste plaetsen aangeeft
van 't betreffende woord!

Díe éérste vindplaats klopt nooit:
doorgaans kùn je het betreffende woord ook al 'n jaar of 10 tot 30 eerder
aantreffen in historische teksten, maar 'n kniesoor did dááròp lèt. 't WNT signaleert in 1918 èlf verschillende betekenissen
v/h woord 'FATSOEN', waarvan de 11e, "HOUDING DIE IEMAND, DIE PRIJS STELT OP ÉÉR ÈN BESCHÁVING, IN DEN MAATSCHAPPELIJKEN OMGANG DIENT IN ACHT TE NEMEN', 'n beetje dichter
i/d buurt komt v/d huidige betekenis?

Maar de éérste vindplaats uit 1766
die deze woordenboekmakers vermelden, is níet ècht óvertúigend! 'LIEDEN
BÓVEN HET FATSOEN' betékent tòch méér lieden van áánzien dan iets ànders?! Toen MdV zèlf ging grasduinen
kwam zij het woord i/d huidige betekenis tegen in een toneelstuk van Pieter Langendijk uit 1760, Spiegel
der vaderlandsche kooplieden: Lichthart. 'Wàt wìl je dan hèbben?' Ernst. 'Dat GY ons behandelt met fatsoen,
Geluk alle eerlyke kinderen in zulk een geval zouden doen!'

'FATSOEN' BETÉKENT HÍER 'ÉÉRLIJK'!

Tegelijkertijd is de oude betekenis v/h woord nog vòlòp in gebruik, zoals blijkt uit een lijst met
woorden die je als krantenlezer kènnen MÓET òm àl die nieuwe bladen te kunnen snappen.

Díe lijst dateert uit 1758! 'Fatsoen' wordt omschreven als 'gedaante', 'gestalte', 'manier',
& 'fatsoeneren' als 'een gedaante geven'. Waar 'fatsoeneren'
al die eeuwen niet van betekenis veranderd
is, heeft 'fatsoen' in 1788 zijn
nieuwe, húidige betekenis
al definitief
verworven.
30 mei 2017 - bewerkt op 01 jun 2017 - meld ongepast verhaal
Weet je zeker dat je dit verhaal wilt rapporteren? Ja | Nee
Profielfoto van Asih
Asih, man, 80 jaar
   
Log in om een reactie te plaatsen.   vorige volgende